Lech Wałęsa urodził się w 1943 r. w Popowie. Z zawodu elektryk. Pracował najpierw w Państwowych Ośrodkach Maszynowych w Łochocinie i w Leniach, a od 1967 r. w Stoczni Gdańskiej. W grudniu 1970 r. dołączył do Komitetu Strajkowego w Stoczni, zaś w roku 1976 został zwolniony za krytykę działalności związków zawodowych. W latach 1976-1978 pracował w Zakładach Remontowo-Budowlanych, a następnie w 1979 roku w gdańskim Elektromontażu. W roku 1978 współtworzył Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża.

W styczniu 1980 roku zorganizował w zakładach Elektromontażu Komisję Robotniczą, a w sierpniu kierował strajkiem w Stoczni Gdańskiej. W imieniu Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, jako jego przewodniczący, podpisał ze stroną rządową tzw. Porozumienia Sierpniowe. W latach 1980-1981 był przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego i Krajowej Komisji Porozumiewawczej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność".

Na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ "Solidarność" w 1981 roku został wybrany przewodniczącym Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność".

W latach 1980-1981 pracował w Stoczni Gdańskiej, a po ogłoszeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 został internowany w Arłamowie, gdzie przebywał do 11 listopada 1982 roku. Po uwolnieniu powrócił do pracy w Stoczni i kontynuował działalność związkową.

Do laureata wiadomość o Nagrodzie Nobla dotarła w nocy, kiedy przekazał mu ją telefonicznie kolega z Wolnych Związków Zawodowych Krzysztof Wyszkowski. Wałęsa nie potraktował tego wówczas poważnie. Uwierzył dopiero kiedy następnego dnia w pobliżu jego domu pojawili się zachodni dziennikarze, a niemieckie radio podało oficjalną informację o przyznaniu mu nagrody. Polskie radio poinformowało o wyróżnieniu dopiero po południu.

W ciągu dnia pod domem Wałęsy zebrało się wiele osób, co skłoniło go do przemówienia do nich z okna. "To jest nasza wspólna nagroda, uznanie dla nas wszystkich, którzy chcemy iść do prawdy pokojową drogą, przez porozumienie" - mówił Lech Wałęsa dodając, że wyróżnienie rozumie jako skierowane do całego polskiego świata robotniczego, którego jest reprezentantem oraz do całego społeczeństwa polskiego, bo "polscy robotnicy nie działają w próżni".

Władze PRL chciały za wszelką cenę zablokować przyznanie nagrody przewodniczącemu "Solidarności". SB preparowała dokumenty przeciw Wałęsie, mające go skompromitować.

Wałęsa nie zdecydował się na osobisty odbiór nagrody, ponieważ liczył się z możliwością, że nie zostanie wpuszczony z powrotem do kraju. Uroczystość wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla zaplanowano na 10 grudnia w Oslo. Odebrać ją miała w imieniu Wałęsy jego żona Danuta z najstarszym synem Bogdanem. W dniu ich wylotu z warszawskiego Okęcia, lotnisko zostało niemal odcięte od świata. Dla uniknięcia demonstracji wstrzymano ruch samochodowy w okolicy lotniska, a na jego teren wpuszczano tylko pracowników i pasażerów po sprawdzeniu tożsamości. Taras widokowy zamknięto, motywując to nagłym remontem.

Lech Wałęsa w tekście przemówienia skierowanym do Komitetu Noblowskiego podkreślił, że przyjmuje nagrodę z szacunkiem dla jej rangi i zarazem z poczuciem, że wyróżnia ona nie jego osobiście, lecz jest nagrodą dla "Solidarności", "dla ludzi i spraw, o które walczyliśmy i walczymy w duchu pokoju i sprawiedliwości".

"Najłatwiej byłoby mi powiedzieć, że nie jestem godzien tego wyjątkowego wyróżnienia. Kiedy jednak wspominam chwile, gdy wieść o nagrodzie rozeszła się po moim kraju, te chwile wzruszenia i powszechnej radości ludzi czujących, że w nagrodzie tej moralnie i duchowo uczestniczą, to muszę powiedzieć, że traktuję tę nagrodę jako wyraz uznania, że ruch, któremu oddałem wszystkie swoje siły, dobrze służył ludzkiej wspólnocie" - pisał Wałęsa.

Dodał także, że niczego innego tak nie pragnie, jak tego, by przyznanie tej nagrody służyć mogło pokojowi i sprawiedliwości, zarówno w Polsce, jak i na całym świecie.

"Uważam, że wszystkie narody świata mają prawo do godnego życia. Wierzę, że prawa jednostek, rodzin i grup społecznych - wcześniej czy później - będą respektowane pod każdą szerokością. Poszanowanie praw człowieka i obywatela w Polsce, poszanowanie naszej tożsamości narodowej leży w interesie Europy. Bowiem w interesie Europy leży Polska spokojna, a polskie aspiracje do wolności zniweczyć się nie dadzą. Dialog w Polsce jest jedyną drogą budowy pokoju wewnętrznego i dlatego stanowi niezbędny element pokoju w Europie" - zaznaczył Wałęsa.

"Podobnie jak (...) triumfalny powrót nowego papieża do ojczyzny w 1979 r. były istotnym bodźcem, który przyczynił się do zorganizowania Solidarności, tak i dzisiaj wiadomość, że Lech Wałęsa zdobył pokojową nagrodę Nobla dostarczyła zwolennikom Solidarności wznowionego poczucia misji. Zmuszone do obrony władze komunistyczne Polski starały się pomniejszyć znaczenie wydarzenia, deprecjonując nagrodę jako gest podyktowany polityką - relacjonował z Warszawy 6 października 1983 r. korespondent "The Washington Post" Bradley Graham.

W roku 1989 strona rządowa i przedstawiciele opozycji wzięli udział w obradach Okrągłego Stołu, które umożliwiły zorganizowanie wyborów parlamentarnych i utworzenie pierwszego niekomunistycznego rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego. W 1990 roku Lech Wałęsa wygrał wybory prezydenckie.

Przywódca "Solidarności" pozostaje jedynym Polakiem wyróżnionym Pokojową Nagrodą Nobla. AKN

PAP - Nauka w Polsce

bsz