Na okolicznych polach spoczęło około 17 tysięcy żołnierzy różnych armii. „300 lat temu rozegrała się tutaj wielka bitwa między wojskami szwedzkimi i polskimi - popierającymi Stanisława Leszczyńskiego, a wojskami rosyjskimi, saskimi i polskimi Augusta III Mocnego. Wzięło w niej udział ponad 50 tysięcy żołnierzy” - mówi archeolog Leszek Ziąbka.

W tej samej okolicy 53 lata później doszło do bitwy, w której Rosjanie zwyciężyli Prusaków, ale pierwsza bitwa, która trwała zaledwie 2,5 godziny, pochłonęła nieporównanie większą liczbę ofiar.

Jej rezultat był tragiczny dla Szwedów - uciekający żołnierze próbowali schronić się w Kaliszu, lecz tu dopadli ich Kozacy i Kałmucy, którzy przy okazji zrabowali miasto i częściowo je spalili.

Bitwa kaliska była jednym z epizodów tzw. wojny północnej, zwanej przez lata wojną narodów, toczonej w latach 1700-1721 pomiędzy Szwecją a koalicją, utworzoną przez Rosję, Danię i Saksonię. Do niewoli dostał się wtedy naczelny dowódca szwedzki Arvid Axel Mardefeld, około 100 jego oficerów i dwa tysiące żołnierzy.

Dla trwającej wojny bitwa nie miała większego znaczenia - uważają historycy. Dziś jedyną po niej pamiątką jest krzyż na kurhanie z prochami poległych.

„Rozpoczęliśmy zdejmowanie ziemi z kurhanu. Podejrzewamy, że znajdują się w nim fragmenty zwłok zbieranych po bitwie. Znaleźliśmy sporo kul od muszkietów, części szkieletów oraz dwie czaszki, w których znajdowały się kule. Antropolog określił wiek jednego z poległych żołnierzy, którego szkielet spoczywa w kurhanie, na 60-65 lat” - opowiada  Ziąbka.

Archeolodzy odkryli też ślady wapna. „Prawdopodobnie posypywano nim mogiły” - przypuszcza archeolog.

Na 300. rocznicę bitwy w Kościelnej Wsi kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk przygotowuje specjalną sesję naukową. W miejscu, gdzie rozegrała się bitwa, odbędzie się widowisko historyczne. Przy kurhanie zostanie ustawiona tablica informacyjna, powstanie też pas zieleni. Z pomocą finansową przyszły archeologom władze gminy w Gołuchowie i starostwa w Pleszewie.

Wyniki badań kurhanu zostaną przekazane ambasadzie Szwecji w Polsce. Według Ziąbki, Szwedzi mają pełne listy żołnierzy poległych pod Kaliszem w 1706 roku.

PAP - Nauka w Polsce, Andrzej Zakrzewski
reo