W niedzielę 25 grudnia minęła 110. rocznica urodzin gen. Stefana Roweckiego "Grota", legendarnego przywódcy Państwa Podziemnego, pierwszego komendanta głównego Armii Krajowej. Gen. Stefan Rowecki, znany pod konspiracyjnym pseudonimem "Grot", urodził się 25 grudnia 1895 r. w Piotrkowie Trybunalskim.
W latach młodości współorganizował tajny ruch skautowy w Piotrkowie. Po wybuchu I wojny światowej służył w Legionach Polskich, a potem, w latach 1919-1920, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej.
W okresie międzywojennym dowodził kolejno pułkiem piechoty, brygadą Korpusu Ochrony Pogranicza, piechotą dywizyjną.
W czasie kampanii wrześniowej Stefan Rowecki dowodził Warszawską Brygadą Pancerno-Motorową. We wrześniu 1939 r. nakazał podwładnym przebić się na Węgry, a sam przedostał się do Warszawy. Tam nawiązał kontakt z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim, który stał już na czele stworzonej przez siebie organizacji konspiracyjnej - Służby Zwycięstwu Polski.
Rowecki został jego zastępcą i przyjął pseudonim "Grot".
Po przemianowaniu w 1940 r. SZP w Związek Walki Zbrojnej, Rowecki został jego komendantem, a po kolejnej zmianie nazwy organizacji, w 1942 r., komendantem głównym Armii Krajowej. Jako przywódca podziemia dążył do scalenia wojskowych organizacji konspiracyjnych w jednolite wojsko podziemne i przygotowania powstania powszechnego.
Jak pisał historyk Eugeniusz Duraczyński ("Polska 1939-1945. Dzieje polityczne"), "Gen. Stefan Rowecki przygotowywał Armię Krajową do wykonania jej najważniejszego zadania, jakim miało być powstanie powszechne. Każdy obszar, okręg, inspektorat, rejon czy placówka z tzw. bazy powstańczej miał w nim do wykonania swoje obowiązki bojowe, tak by wysiłek wszystkich sumował się w końcowym zwycięstwie".
Nie doszło jednak do spełnienia jego planów, gdyż 30 czerwca 1943 Rowecki został aresztowany przez gestapo w mieszkaniu przy ul. Spiskiej w Warszawie. Sukces ten Niemcy zawdzięczali zdradzie konspiratorów: Ludwika Kalksteina i Eugeniusza Świerczewskiego.
Po aresztowaniu Niemcy więzili generała najpierw w warszawskiej siedzibie gestapo, a potem w Berlinie. Tam gestapowcy próbowali go nakłonić do współpracy z Niemcami, jednak szef AK zdecydowanie odmówił. W połowie lipca 1943 r. hitlerowcy osadzili go w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen.
Okoliczności i data śmierci gen. Roweckiego, a także miejsce jego pochówku do dziś nie są znane. Historycy przypuszczają, że generał został zamordowany w Sachsenhausen między 2 a 7 sierpnia 1944 r., kilka dni po wybuchu powstania warszawskiego, na polecenie szefa SS Heinricha Himmlera.
W czerwcu tego roku, u zbiegu Al.Ujazdowskich i ul.Chopina w Warszawie, odsłonięto pomnik gen. Stefana Roweckiego "Grota".
PAP - Nauka w Polsce, Szymon Łucyk
reo
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
