Szkołę założył emerytowany oficer wojsk rosyjskich, generał Paweł Chrzanowski. Pierwsza szkoła polska generała Pawła Chrzanowskiego była w roku 1905 największą szkołą średnią na obszarze wszystkich trzech zaborów. Posiadała około 1480 uczniów w 27 klasach. Szukając dla niej stałego miejsca, gen. Chrzanowski nabył od hr. Branickiego jeden ze wznoszonych domów przy ul. Smolnej. Od 1905 r. do dziś szkoła ma ten sam adres: Smolna 30.

31 marca 1914 r. umarł generał Chrzanowski. Wdowa po generale, Cecylia Chrzanowska, na skutek zamieszania spowodowanego wybuchem I wojny światowej i okupacją Królestwa Polskiego przez Niemców nie posiadała funduszy, by dalej prowadzić szkołę. Potrzebne pieniądze wniósł znany polityk, działacz endecki, późniejszy kandydat na pierwszego prezydenta odrodzonej Rzeczypospolitej, poseł polski w Paryżu w latach 1919-1924, a następnie minister spraw zagranicznych Maurycy hr. Zamoyski. Szkoła przyjęła nową nazwę - Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Maurycego hr. Zamoyskiego.

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. zbiegło się w czasie z kolejną zmianą w szkole. 10 listopada 1918 roku na zebraniu Towarzystwa Maurycego hr. Zamoyskiego uchwalono zmianę nazwy gimnazjum na Towarzystwo imienia Jana Zamoyskiego.

Wybuch II wojny światowej przerwał normalna pracę szkoły, działającej już wtedy jako gimnazjum i liceum. Dyrektor placówki uzyskał koncesję na prowadzenie tzw. kursów przygotowawczych do szkół zawodowych. Uczęszczała na nie młodzież gimnazjalna, ucząc się niektórych przedmiotów jawnie lub półjawnie i uzupełniając inne przedmioty na tajnych kompletach. Nauka na tajnych kompletach kończyła się maturą. Pod koniec roku szkolnego 1940/41 szkolne władze niemieckie zamknęły szkołę, powszechną oraz kursy przygotowawcze.

Po wojnie, na skutek reform oświatowych w okresie stalinowskim przestała istnieć prywatna szkoła na ulicy Smolnej. Przemianowano ją wraz z nazwą na: Państwową Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Podstawowego i Licealnego przy ulicy Smolnej 30. Po przełomie październikowym 1956, 12 marca 1958 r. na mocy decyzji Ministerstwa Oświaty szkole na Smolnej została przywrócona nazwa imienia Jana Zamoyskiego.

Obecnie XVII LO im. Jana Zamoyskiego jest nowoczesną szkołą, oferującą uczniom, oprócz standardowego wykształcenia, także dodatkowe zajęcia z przedmiotów ekonomicznych i informatyki. Od 1998 roku liceum posiada własną domenę internetową. Serwis internetowy Zamoyskiego, publikowany w językach polskim i angielskim, zawiera strony www uczniów i nauczycieli oraz samej szkoły.
Do najciekawszych pomysłów zrealizowanych w Internecie należy zaliczyć przekazywanie obrazu z pracowni komputerowej w świat przez kamerę podłączoną do serwera.

 Patron szkoły, Jan Zamoyski był renesansowym intelektualistą, naukowcem i politykiem. Urodził się w rodzinie szlacheckiej na zamku w Skokówce. Naukę rozpoczął w Krasnymstawie i kontynuował ją w Paryżu, Strasburgu i Padwie, gdzie w 1563 r. został wybrany rektorem uniwersytetu prawników. Po powrocie do kraju w 1565 r. został sekretarzem króla Zygmunta Augusta, rozpoczynając karierę polityczną. Osiągnął najwyższe stanowiska państwowe: podkanclerzy koronny od 1576 r., kanclerz wielki koronny od 1578 r., hetman wielki koronny od 1580 r. Jako najbliższy doradca króla Stefana Batorego kierował polityką wewnętrzną i zagraniczną. Brał udział w wojnie z Moskwą, kierował polityką antyturecką, skutecznie interweniując w Mołdawii i Wołoszczyźnie. W ostatnich latach życia walczył ze Szwedami w wojnie o Inflanty. Jan Zamoyski zmarł w 1605 r. w założonym przez siebie Zamościu i został pochowany w podziemiach Kolegiaty Zamojskiej.

Do grona absolwentów liceum im. Zamoyskiego należą m.in.: filozof Tadeusz Kotarbiński, pisarz Melchior Wańkowicz, lotnik Stanisław Wigura i pisarz, twórca"Kultury" paryskiej Jerzy Giedroyć. ULA

PAP - Nauka w Polsce