Miały one zrekonstruować ostatnie miesiące życia niemieckiego dyktatora, a zwłaszcza uwiarygodnić informacje o jego śmierci. To źródło historyczne mówi wiele nie tylko o Hitlerze, ale także o metodach pracy NKWD.

Adolf Hitler 30 kwietnia 1945 roku zastrzelił się w podziemnym bunkrze Kancelarii Rzeszy, ale Stalin długo nie dawał temu wiary. Sądził, że Hitler uciekł i znalazł azyl u zachodnich aliantów. Stalin podejrzewał ich o to, że wciąż chcą prowadzić wojnę przeciwko ZSRR. Fakt, że kilku wysokich funkcjonariuszy Trzeciej Rzeszy uciekło i ukrywało się, potwierdziły wiarygodne źródła, a to jeszcze wzmocniło niepokój Stalina.

Aby rozwiać wątpliwości, Stalin pod koniec 1945 roku polecił Ludowemu Komisariatowi Spraw Wewnętrznych (NKWD) zrekonstruować ostatnie dni w bunkrze pod kancelarią Rzeszy, aby definitywnie dowieść, że Hitler nie żyje. To dochodzenie otrzymało kryptonim "Operacja Mit". Pracownicy NKWD gromadzili wszelkie możliwe materiały na temat Hitlera, szukali w obozach współpracowników dyktatora i przesłuchiwali ich na nowo.

29 grudnia 1949 roku Stalinowi przedstawiono swego rodzaju raport końcowy z dochodzenia, zawierający informacje o ostatnich latach życia niemieckiego dyktatora. 413 stron maszynopisu zatytułowano "Teczka Hitlera". Po zapoznaniu się z nim, Stalin umieścił ten tekst w swoim osobistym archiwum, gdzie był przez całe dziesięciolecia niedostępny dla badaczy. Dopiero w 1991 roku archiwa KPZR zostały otwarte. System haseł w rejestrach archiwalnych był jednak tak nieczytelny, że minęło kilka następnych lat nim "Teczkę Hitlera" odnaleziono.

Główny zrąb dokumentów w niej zgromadzonych tworzą zeznania dwóch ludzi, przez całe lata przebywających dzień w dzień w najbliższym otoczeniu Hitlera - Heinza Lingego i Ottona Guenschego.

Linge od 1935 roku należał do osobistej ochrony dyktatora; w 1939 roku został jego osobistym służącym, a później - szefem służb osobistych Hitlera. Guenschego w 1943 roku mianowano osobistym adiutantem Hitlera. To oni mieli się zająć spaleniem zwłok dyktatora i jego żony. Obaj też w nocy z 2 na 3 maja 1945 roku dostali się do niewoli radzieckiej. Wehrmachtu, a zwłaszcza przebieg ostatnich dni w bunkrze pod Kancelarią Rzeszy.

Linge i Guensche zostali przewiezieni do Berlina, aby dokładnie zlokalizować miejsce spalenia zwłok dyktatora. Obaj SS-mani spisywali swoje wspomnienia. Wiarygodność zeznań Lingego i Guenschego weryfikowano na bieżąco, m.in. porównując ich wspomnienia z relacjami innych świadków. Linge najwięcej miał do powiedzenia o "dworze" otaczającym Hitlera. Guensche - który miał doświadczenie frontowe, potrafił patrzeć na sprawy z wojskowego punktu widzenia. Matthisa Uhla i Henrika Eberle, w tekście można odnaleźć ślady pewnego typu polityki redakcyjnej autorów raportu, która miała ochronić ich przed ewentualnym gniewem Stalina.

NKWD przesłuchiwało ich przez cztery lata - od 1946 do 1949 roku - szczegółowo badając warunki życia dyktatora, jego stosunek do dowództwa

"Teczka Hitlera" jako materiał historyczny mówi także wiele o metodach śledczych NKWD. Tekst zdradza podszyte strachem zabiegi, by sprostać wyobrażeniom Stalina o tego typu materiale. Zdaniem wydawców niemieckiego przekładu "Teczki",

"Teczka Hitlera" po raz pierwszy została opublikowana na wiosnę tego roku w Niemczech. Polskie tłumaczenie, wydane przez Świat Książki, zostało oparte właśnie na niemieckim przekładzie.

PAP - Nauka w Polsce, Agata Szwedowicz

reo