Najstarsze zachowane w odpisach dzieło japońskiego piśmiennictwa \"Kojiki, czyli Księga dawnych wydarzeń\" zostało zbadane przez Polaka - Wiesława Kotańskiego, emerytowanego profesora Uniwersytetu Warszawskiego http://www.orient.uw.edu.pl/en04/japonistyka/

ZACZĄTKI PRAWA I FILOZOFII

W Polsce, jak ocenia prof. Kotański, zbyt mało osób stara się poznać duchową sferę Japonii.

\"A kultura tego kraju jest fascynująca. Z zapisanych na kartach literatury japońskich legend dowiadujemy się o zaczątkach prawa, filozofii, norm moralnych\" - mówi japonista.

Przez wielu Japończyków Wiesław Kotański (po japońsku: Wiesuwafu Kotansuki) jest uznawany jest za autora najlepszego spośród 40 powstałych do tej pory na świecie przekładów fundamentalnego dzieła literatury japońskiej - starojapońskiej kroniki z początków VIII stulecia n.e. \"Kojiki, czyli Księga dawnych wydarzeń\".

Najstarsze zachowane w odpisach dzieło japońskiego piśmiennictwa składa się z trzech części. Zawiera między innymi mitologię japońską oraz opowieści o władcach Japonii, potomkach bogów.

WINA, KARA I SPRAWIEDLIWOŚĆ

Jedna z najpiękniejszych legend \"Kojiki\", jak mówi prof. Kotański, traktuje o moralności, problemie winy i kary, posłuszeństwie człowieka wobec bogów.

\"Pewnego razu jeden z bogów, których Japończycy mają aż 8 milionów, przedostał się na ziemię i żył pośród ludzi - opowiada. - Kiedy zbuntował się przeciw bogom, z nieba zesłano mu ptaka, posłańca z napomnieniem. Ptak z ziemi nie powrócił\".

\"Wtedy w niebie podjęto decyzję o wysłaniu boskiej strzały przeciw buntownikowi: jeśli strzała trafi go i zabije, znaczyć to będzie, że jest on winny śmierci ptaka i zerwał kontakty z niebem. Jeśli strzała chybi, bohater okaże się niewinny. Strzałę wysłano więc na ziemię i zabiła buntownika\" - relacjonuje.

Historia na tym się nie kończy. Podczas pogrzebu buntownika doszło do awantury. Obecny na ceremonii krewny zmarłego, bóg piorunów, zmiótł z powierzchni ziemi chatę pogrzebową, gdyż porównano go do osoby zmarłego.

\"A śmierć w Japonii to temat tabu i grzechem jest go poruszać. Gniew boga miał być karą za taki występek\" - wyjaśnia Kotański.

NOWA ERA ROZWAGI

Obecna na pogrzebie młodsza siostra boga piorunów wygłasza wiersz, w którym ostrzega ludzi, że kara dosięgnie ich, choćby upłynął długi czas.

Sprawiedliwość jest nierychliwa, lecz nieunikniona. Za występek trzeba wziąć odpowiedzialność.

Po odczytaniu metaforycznego tekstu opowieści okazuje się, że bóg piorunów reprezentuje czasy dawne, w których kara spadała szybko, młodsza siostra zaś - erę nowszą, gdzie sprawiedliwość wymierza się, ale po dokładnym ustaleniu winy.

Dzieło zawiera, jak mówi prof. Kotański, zapis walki, jaka toczyła się w umysłach Japończyków, pragnących zrozumieć otaczający ich świat i określić w nim swoje miejsce.

\"W +Kojiki+ odnajdujemy zaczątki japońskiej filozofii, a także prawa. Jest to przekaz metaforyczny, niekiedy niełatwo go rozszyfrować\" - zaznacza badacz.

Kotański jest autorem ponad dwustu publikacji naukowych, w tym około stu poświęconych \"Kojiki\", którą bada od blisko pięćdziesięciu lat.

Kilkanaście razy podróżował do Japonii, aby poznać duchową sferę tego kraju.

Za pracę nad \"Kojiki\" był wielokrotnie nagradzany. Nagrody wręczał mu sam cesarz Japonii, Akihito.

POLSKI WKŁAD W JAPOŃSKA KULTURĘ

W Tokio ukazała się niedawno książka \"Nowe metody dekodowania Kojiki, czyli studia Kotańskiego nad tekstem Kojiki na tle innych pozajapońskich przekładów Kojiki\", której treść dotyczy w całości badań Kotańskiego.

Wyboru i przekładu artykułów Polaka dokonał Japończyk Matsui Yoshikazu, naukowiec z Międzynarodowego Uniwersytetu w Osace http://www.oiu.oiu.ac.jp/english/

\"+Kojiki+, licząca pięć tysięcy znaków, to niezwykła księga. Kiedy powstawała, w roku 712, nie było jeszcze pisma japońskiego. Autor zapożyczył w niej znaki chińskie, ale na celu miał pisanie właśnie po japońsku. Dlatego +Kojiki+ to pierwszy wzór tego, jak pisać po japońsku\" - zwraca uwagę Kotański.

Jak podkreśla, kronika \"Kojiki\" - jako jedno z najważniejszych źródeł historii społeczeństwa i jego kultury na Archipelagu Japońskim, cieszy się w swej ojczyźnie powszechnym zainteresowaniem i poważaniem.

Japończycy pilnie śledzą pozajapońskie osiągnięcia badawcze na temat ich kultury.

\"Zazwyczaj jednak nie ujawniają, co o nich myślą\" - mówi badacz.

POSZUKIWANY NASTĘPCA

Kotański ubolewa, że niewiele osób w naszym kraju interesuje się sferą duchową Japonii.

Poszukuje w Polsce młodego następcy, który kontynuowałby jego badania nad \"Kojiki\".

* Nauka w Polsce - Joanna Poros *

6 sierpnia 2004