Jan Strzelecki urodził się 4 lipca 1919 roku. Walczył w Powstaniu Warszawskim w batalionie "Żywiciel". Po zakończeniu wojny pracował jako dziennikarz w piśmie "Płomienie". W 1946 roku napisał manifest "O socjalizmie humanistycznym", którym wywołał na łamach prasy dyskusję o przyszłym kształcie rodzącego się w Polsce komunizmu. W debacie wzięli udział m.in. filozof o zapatrywaniach marksistowskich i prostalinowskich Adam Schaff, jeden z teoretyków polskiego socjalizmu Julian Hochfeld oraz socjolog Stanisław Ossowski. Toczona na forum prasowym dyskusja zakończyła się ostatecznie w 1948 roku wraz z nasileniem propagandy i represji przeciwko dawnym żołnierzom Armii Krajowej oraz Kościołowi katolickiemu, związanymi z wprowadzeniem w Polsce modelu socjalizmu wzorowanego na radzieckim stalinizmie.

Strzelecki, chociaż wyrażał wątpliwości co do kształtu przyszłego ustroju Polski, po wojnie wstąpił do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (ZNMS), gdzie wkrótce wszedł w skład zarządu okręgu warszawskiego. W grudniu 1948 roku został także członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Jednocześnie działał jednak w opozycji demokratycznej, za co w 1979 roku został usunięty z partii. Należał do Klubu Krzywego Koła i Towarzystwa Kursów Naukowych, uczestniczył także w pracach konwersatorium "Doświadczenie i Przyszłość". Na początku lat 80. był doradcą "Solidarności" i członkiem zespołu badawczego Alaina Touraine\\'a, francuskiego socjologa, który przyjechał do Polski, by przeprowadzić analizę ruchu "Solidarności". W 1981 roku Strzelecki został internowany wraz z innymi działaczami podziemia.

Pracował w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie. Autor "Prób świadectwa", interpretujących doświadczenie młodzieży dorastającej w czasie II wojny światowej oraz "Reminiscencji sentymentalnych", wprowadzenia do "Poezji" Krzysztofa Kamila Baczyńskiego wydanych w 1977 roku przez Państwowy Instytut Wydawniczy. Do innych jego publikacji należą m.in. "Kontynuacje", "Socjalizmu model liryczny", "Ślady tożsamości" i "Niepokoje amerykańskie".

Zmarł w dramatycznych okolicznościach. W nocy z 29 na 30 czerwca 1988 roku został ciężko pobity na warszawskiej ulicy. Odnaleziono go nad brzegiem Wisły w pobliżu mostu Śląsko-Dąbrowskiego u wylotu ul. Karowej, nieprzytomnego z ciężkim urazem głowy. Niedaleko stał jego samochód, w środku którego znaleziono martwego psa z połamanymi kończynami. Jak ustalono w śledztwie, pies nie należał do Strzeleckiego.

Jan Strzelecki po napadzie nie odzyskał już przytomności i zmarł 11 lipca 1988 roku. O jego śmierć oskarżono i skazano w procesie sądowym dwóch mężczyzn, posądzanych wcześniej także o inne przestępstwa. Strzelecki został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego 31 sierpnia 2006 roku. AKN

PAP - Nauka w Polsce

bsz