Dąbrówka rozłogowa (łac. Ajuga reptans L.) to roślina rozpowszechniona na świecie i w Polsce, która obejmuje ponad 70 gatunków. Na rynku kosmetycznym można znaleźć kosmetyki z ekstraktami, głównie z liści i kwiatów dąbrówki, o deklarowanym działaniu detoksykującym, rozjaśniającym i nawilżającym. Natomiast w literaturze brakowało doniesień na temat jej korzenia.

Tę lukę wykorzystały badaczki z Zespołu Chemii i Technologii Kosmetyków Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej dr hab. inż. Elżbieta Sikora, prof. PK, dr hab. inż. Magdalena Malinowska oraz Anna Dziki.

- Potencjał korzenia Ajuga pozostawał nieodkryty. My jako pierwsze na świecie skupiłyśmy się na nim w badaniach. I tu było nasze: "Eureka"! – mówi dr hab. inż. Magdalena Malinowska, prof. PK, cytowana na stronach uczelni.

Badaczki przeprowadziły kompleksową analizę naukową: badania aparaturowe z analizatorem skóry, testy konsumenckie, ocenę mechanizmu działania antyoksydacyjnego i chelatującego.

Wykazały, że ekstrakt z korzenia dąbrówki rozłogowej przewyższa aktywnością ekstrakty z ziela w działaniu promieniochronnym, w zdolności do wychwytywania metali ciężkich i w zdolności do ograniczania aktywności enzymów: tyrozynazy i kolagenazy.

Tyrozynaza to enzym kluczowy w procesie syntezy melaniny - pigmentu obecnego w naszej skórze. – Hamowanie jej aktywności oznacza działanie wybielające, rozjaśniające przebarwienia i wyrównujące koloryt skóry – podkreśliła prof. Sikora, cytowana na stronach PK.

Z kolei kolagenaza to enzym odpowiadający za degenerację struktury kolagenu – białka stanowiącego podstawowy składnik budulcowy skóry. Jak wyjaśniła uczelnia w komunikacie, inhibicja - czyli działanie spowalniające lub zatrzymujące reakcję chemiczną aktywności kolagenazy - oznacza, że ekstrakt z korzenia Ajuga chroni skórę, spowalniając procesy degradacji struktur białkowych, wzmacnia jej elastyczność i sprężystość.

Wyciąg z korzenia wykazuje też zdolność do chelatowania - procesu chemicznego, w którym substancje zwane chelatorami wiążą jony metali, tworząc chelaty. Wiążąc metale w kompleksy, chroni skórę przed szkodliwym działaniem zanieczyszczeń środowiska - czytamy w komunikacie uczelni.

Badaczki z Politechniki Krakowskiej wykazały też, że korzeń działa ochronnie na szerokie spektrum promieniowania - słonecznego i niebieskiego.

- Nasze kosmetyki dają kompleksową ochronę przed „wielkomiejską czwórką zniszczenia”. Chronią przed toksynami i zanieczyszczeniami unoszącymi się w powietrzu, a także przed promieniowaniem słonecznym (UV), światłem niebieskim (HEV) z telefonów, komputerów i tabletów oraz metalami ciężkimi, szkodzącymi naszej skórze – zaznaczyła prof. Malinowska. Jak podkreśla, jest to „prawdziwa tarcza ochronna, zwłaszcza dla miejskiej skóry”.

Jak podkreślono w komunikacie uczelni, ekstrakt z korzenia dąbrówki pozyskiwany jest metodą ekologiczną, która pozwala zachować wszystkie właściwości biologiczne składników.

Opatentowane technologie naturalnego pochodzenia przeszły szybką ścieżkę komercjalizacji – od publicznej prezentacji wynalazku Politechniki w 2023 roku do wprowadzenia na rynek w formie kosmetyków linii „Anti-Pollution" we wrześniu 2025 r. Prawa do opracowanych na Politechnice Krakowskiej innowacyjnych formulacji z korzenia dąbrówki nabyła firma DUOLIFE S.A. Odkrycie chronią dwa patenty polskie, dwa dodatkowe zgłoszenia patentowe i know-how. Ochrona obejmuje produkty i proces ekstrakcji. Na rynku zadebiutowały już trzy kremy, chronione patentami oraz emulsja ochronna, chroniona zgłoszeniem patentowym. Badaczki z Zespołu Chemii i Technologii Kosmetyków planują opracowanie receptur dla kolejnych nowych produktów z serii Anti-Pollution.

wl/ zan/