Badania przeprowadzili naukowcy z University of California w Davis (USA). Jak wykazali, kwas 10-hydroksy-cis-12-oktadecenowy (10-HSA), wytwarzany przez bakterie jelitowe Lactobacillus może odwrócić uszkodzenia wątroby i naprawić wyściółkę jelit po ekspozycji na aflatoksynę, toksyczną substancję produkowaną przez grzyby z rodzaju Aspergillus.

Zdaniem autorów taka terapia może również zaoferować nowy, nietoksyczny sposób zapobiegania i leczenia niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD), dotykającej ponad 1/4 dorosłych w Stanach Zjednoczonych.

Podczas eksperymentów 10-HSA przywrócił zdrowie jelit i wątroby u myszy narażonych na działanie aflatoksyny. Aflatoksyna to toksyczna substancja wytwarzana przez pleśnie Aspergillus powszechnie występujące w orzeszkach ziemnych, kukurydzy i podobnych produktach rolnych. Wiadomo, że aflatoksyna powoduje uszkodzenia wątroby.

„Po raz pierwszy wykazano, że pojedyncza cząsteczka mikrobiologiczna naprawia jednocześnie wątrobę i jelita” – powiedziała główna autorka, prof. Satya Dandekar, kierująca Katedrą Mikrobiologii Medycznej i Immunologii UC Davis.

Jelita i wątroba są ze sobą ściśle powiązane – zarówno jeśli chodzi o kwasy żółciowe, reakcje immunologiczne, jak i metabolizm lipidów. Uszkodzenie jednego narządu powoduje również niedomagania drugiego. W chorobach takich jak NAFLD (obecnie nazywana również MASLD) to połączenie staje się ważnym celem terapeutycznym.

„Częstość występowania NAFLD rośnie w Stanach Zjednoczonych. W ciągu ostatnich 30 lat wzrosła globalnie o ponad 50 proc. Przewlekłe choroby wątroby, takie jak NAFLD, zaburzają metabolizm lipidów i generują wysoki poziom stanu zapalnego, wpływając również na zdrowie jelit. Ograniczają funkcje trawienne jelit i niszczą barierę nabłonkową” – podkreśliła Dandekar.

Zespół Dandekar wykorzystał model mysi imitujący NAFLD. Ekspozycja myszy na aflatoksynę B1 (AFB1), toksyczny związek wytwarzany przez grzyby Aspergillus, wywołała uszkodzenie wątroby, stan zapalny i uszkodzenie wyściółki jelita.

Jednak gdy myszy te zostały poddane leczeniu 10-HSA, naukowcy zaobserwowali znaczną poprawę stanu wątroby i jelit. Przywrócona została bariera nabłonkowa jelit, a kluczowe metabolity kwasów żółciowych, takie jak cholesterol i deoksycholan, powróciły do prawidłowego poziomu. Poprawił się metabolizm funkcji detoksykacyjnych wątroby, a odpowiedź immunologiczna jelit wróciła do normy.

„Postrzegamy te produkty mikrobiologiczne jak broń precyzyjną – zaznaczyła Dandekar. - Są uwalniane przez bakterie w miejscu zapalenia i działają dokładnie tam, gdzie są potrzebne, aby pomóc w naprawie i gojeniu tkanek”.

Przewlekłe choroby wątroby, takie jak NAFLD i marskość wątroby, są częściowo spowodowane hamowaniem sygnalizacji PPARα. 10-HSA aktywuje PPARα, białko regulujące metabolizm lipidów. Aktywując PPARα, cząsteczka ta naprawia tkankę wątrobową i wspiera zdrowie jelit – a wszystko to bez skutków ubocznych leków syntetycznych.

„To, co czyni tę cząsteczkę wyjątkową, to fakt, że jest naturalnie produkowana w jelitach i nie ma działania cytotoksycznego – podkreślił współautor Abhaya Dandekar, profesor nauk o roślinach na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis. - Działa tylko wtedy, gdy organizm i mikrobiom są zsynchronizowane”.

Narażenie na aflatoksyny dotyka wielu ludzi, zwłaszcza w krajach rozwijających się. Na obszarach rolniczych o niskim poziomie bezpieczeństwa żywnościowego, to narażenie stanowi poważny problem dla zdrowia publicznego. Dlatego ważne jest opracowanie prostego, bezpiecznego suplementu, który może odmienić życie pacjentów.

Mikrobiolodzy zwykle koncentrowali się na krótkołańcuchowych kwasach tłuszczowych (SCFA) wytwarzanych przez mikrobiom jelitowy. Omawiane badanie przesunęło uwagę na inne metabolity, podkreśliło też rolę mikrobiomu w leczeniu i profilaktyce – oraz to, jak wykorzystanie tej naturalnej apteki może zmienić medycynę. Mając mocne dowody przedkliniczne i bez obaw o toksyczność, naukowcy przygotowują się do badań klinicznych na ludziach, zwłaszcza na osobach ze stłuszczeniem wątroby lub problemami metabolicznymi.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ agt/