Jak donoszą autorzy pracy opublikowanej w piśmie "Advances in Atmospheric Sciences", natężenie światła słonecznego przy powierzchni planety znacząco się zmienia z czasem.

"Ilość światła słonecznego, czyli promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni Ziemi, niekoniecznie jest stała w czasie, lecz może podlegać znacznym zmianom w skali dekad, co potwierdzają przeprowadzone przez nas długoterminowe pomiary promieniowania słonecznego" — mówi główny autor badania, prof. Martin Wild z ETH Zürich. - "Wskazują one na spadek promieniowania słonecznego w dużej części świata od lat 50. do 80. XX wieku — zjawisko to znane jest jako globalne zaciemnienie — oraz częściowe odwrócenie tego trendu w późniejszym okresie, określane jako rozjaśnianie, zaobserwowane na wielu stacjach pomiarowych".

Naukowcy przeanalizowali dostępne badania sięgające początków XX wieku i obejmujące całą Ziemię. Skupili się przy tym na Chinach.

"Chiny zapewniają sprzyjające warunki do badania radiacyjnych efektów aerozoli — czyli tego, jak zanieczyszczenia powietrza wpływają na ilość promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni Ziemi" — komentuje prof. Wild. - "Kraj ten prowadzi dobrze zorganizowane, długoterminowe i przestrzennie jednolite pomiary prowadzone przy powierzchni ziemi, co czyni go jednym z najintensywniej badanych regionów świata pod względem zjawisk zaciemniania i rozjaśniania. Świadczy o tym imponująca liczba publikacji na ten temat".

To właśnie w Chinach badacze zauważyli wyjątkowo silne zmiany. Nasłonecznienie znacząco spadło w okresie od lat 60. do 90. i zaczęło wzrastać od roku 2000.

"Uważa się, że przyczyną tych dramatycznych zmian był przede wszystkim wzrost zanieczyszczenia powietrza w fazie zaciemniania oraz skuteczne wdrożenie działań ograniczających emisję zanieczyszczeń w fazie rozjaśniania" – podkreśla prof. Wild.

Rzecz w tym, że zanieczyszczenie powietrza spowodowane wykorzystywaniem paliw kopalnych oraz narastającą emisją dwutlenku węgla może dosłownie "zatrzymywać" promieniowanie słoneczne, uniemożliwiając mu dotarcie do powierzchni Ziemi.

Obecnie, gdy Chiny zaczęły odwracać ten trend poprzez ograniczanie zanieczyszczenia powietrza, do powierzchni dociera więcej światła słonecznego, co według naukowców może przynosić skumulowane korzyści. "Jeśli Chiny w pełni wyjdą z fazy zaciemniania i powrócą do poziomu czystości atmosfery z lat 60., kraj ten może osiągnąć znaczne korzyści w produkcji energii słonecznej" – zwraca uwagę prof. Wild.

"Te dekadowe zmiany w dostępności energii słonecznej, polegające na zaciemnianiu i rozjaśnianiu, są nie tylko kluczowe dla różnych aspektów zmian klimatycznych i środowiskowych, ale mają także ogromne znaczenie dla oceny zasobów w szybko rozwijającym się sektorze energetyki słonecznej. Dostępność energii słonecznej na powierzchni Ziemi jest tak istotnym czynnikiem dla wielu ważnych aspektów ekologicznych i społecznych, a także dla samego istnienia życia, że zasługuje na stałe inwestycje w jej badania oraz długoterminowy monitoring — zarówno z powierzchni Ziemi, jak i z przestrzeni kosmicznej" – podkreśla specjalista.

Jednak, jak zauważają autorzy badania, istnieją trudności w pełnym zrozumieniu skali, przyczyn, przewidywalności oraz skutków zjawisk zaciemniania i rozjaśniania w różnych obszarach. Zalecają, aby naukowcy zajmujący się tym zagadnieniem współpracowali ze sobą i koncentrowali się na optymalnym łączeniu różnorodnych informacji zawartych w ich odmiennych, lecz uzupełniających się źródłach danych, usuwając pozostałe niespójności. Może to umożliwić jak najlepsze zrozumienie zmian w ilości światła słonecznego docierającego do powierzchni Ziemi i ich skutków.

Marek Matacz (PAP)

mat/ zan/