Opublikowany w piątek na stronach Rządowego Centrum Legislacji projekt wprowadza zmiany w przepisach rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 2019 r. w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej.

Jak podkreślili projektodawcy, modyfikacje są konieczne, by dostosować obowiązujące obecnie przepisy do zmian wynikających z rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z 2022 r. Wtedy na liście dziedzin uwzględnionych w systemie ewaluacji zostały wyodrębnione dwie nowe: dziedziny nauk o rodzinie i dziedziny nauk weterynaryjnych. Proponowane w projekcie zapisy mają umożliwić ocenę jakości działalności naukowej prowadzonej w ramach dyscyplin należących do tych dziedzin.

W projekcie rozporządzenia uwzględniono też możliwość ewaluacji działalności naukowej Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP), by – po zmianach w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 2018 r., wprowadzonych przez nowelę ustawy o CMKP z 2024 r. – regulacje dotyczące ewaluacji objęły również tę instytucję.

Potrzeba zmiany rozporządzenia – jak argumentują autorzy projektu – wynika również z tego, że zgodnie z przepisami od 1 stycznia 2025 r. podmioty publiczne doręczają korespondencję z wykorzystaniem usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego.

Jak podkreślono, wpływ na decyzję o zmianach przepisów miały też "uwagi i wątpliwości interpretacyjne, zgłaszane przez środowisko naukowe po ewaluacji przeprowadzonej w 2022 r.". Uwagi do obecnych regulacji formułowała również Komisja Ewaluacji Nauki (KEN).

Naukowcy wskazywali m.in., że w ewaluacji niesłusznie nie uwzględniano materiałów z międzynarodowych konferencji naukowych, które nie zostały ujęte w ministerialnym wykazie, albo osiągnięć doktorantów w szkołach doktorskich, jeśli byli oni zatrudniani i oceniani w prowadzącej szkołę doktorską instytucji. Akademicy zgłaszali też m.in., że nie jest jasne, czy w uwzględnianym w ewaluacji projekcie ważna jest data przyznanych środków, czy okres jego realizacji. Sceptycyzm budziło również to, że Komisja Ewaluacji Nauki mogła nie uwzględnić w ewaluacji wszystkich autorów osiągnięcia naukowego, nawet jeśli zastrzeżenia miała tylko do jednego z nich.

KEN stwierdziła z kolei, że zmian wymagają "niektóre z regulacji dotyczące oceny opisów wpływu działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki (…) oraz kwalifikowania podmiotów do dodatkowej oceny eksperckiej celem przyznania kategorii naukowej A+".

W projekcie rozporządzenia zapisano, że zmodyfikowane przepisy umożliwią przeprowadzenie ewaluacji w dziedzinach nauk o rodzinie i dziedzinach nauk weterynaryjnych (dzięki określeniu dla nich wag podstawowych kryteriów ewaluacji), a także objęcia Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego przepisami rozporządzenia. Ewaluacja działalności naukowej CMPK miałaby się odbywać na wniosek tego podmiotu.

Po wprowadzeniu nowych przepisów wnioski o przeprowadzenie oceny monografii naukowych i ewaluacji działalności naukowej mają być składane za pomocą elektronicznej skrzynki podawczej ministra albo na adres do doręczeń elektronicznych.

Za sprawą projektowanych zmian za osiągnięcia uwzględniane w ewaluacji uznawane będą nie tylko artykuły opublikowane w czasopismach naukowych, ale również w materiałach z międzynarodowych konferencji naukowych uwzględnionych w uznanej bazie publikacji naukowych.

Rozporządzenie pozwoli uwzględniać w ewaluacji osiągnięcia doktorantów także w przypadku osób "zatrudnionych w ewaluowanym podmiocie i zaliczonych tam do liczby N (liczby ocenianych pracowników - przyp. PAP), które w okresie objętym ewaluacją były również doktorantami szkoły doktorskiej prowadzonej przez ten podmiot".

W projekcie rozporządzenia doprecyzowano, że jednym z warunków uwzględnienia w ewaluacji środków finansowych na realizację projektów jest ich przyznanie w okresie objętym ewaluacją – bez względu na to, kiedy faktycznie zostaną wykorzystane. Jako data przyznania tych środków będzie traktowana data decyzji o ich przyznaniu albo data umowy.

W zapisach rozporządzenia znalazł się punkt o wprowadzeniu w celu ewaluacji nowej – obok dotychczasowej – skali dotyczącej stopnia oddziaływania działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki. KEN lub eksperci będą mogli wybrać, czy oceniają zasięg wpływu w znaczeniu geograficznym, czy w zależności od kompletności oddziaływania wpływu (całkowity, szeroki, częściowy, ograniczony, marginalny).

Po wejściu rozporządzenia w życie dodatkowej ocenie eksperckiej (w celu przyznania kategorii naukowej A+) zostanie poddana "działalność naukowa podmiotu prowadzona w ramach dyscypliny naukowej albo artystycznej, jeżeli została zaliczona do kategorii naukowej A i uzyskała całkowity wynik punktowy o wartości nie niższej niż próg punktowy ustalony przez Komisję w stosunku do zestawu wartości referencyjnych dla kategorii naukowej A w danej dyscyplinie". Komisja będzie ustalać próg punktowy dla każdej dyscypliny w zależności od całkowitego wyniku uzyskanego przez ewaluowane podmioty.

Na podstawie proponowanych rozwiązań KEN będzie mogła nie uwzględnić w ewaluacji udziału poszczególnych osób w osiągnięciu naukowym, a nie tylko – jak dotychczas – całego osiągnięcia naukowego. Komisja będzie mogła podjąć decyzję o nieuwzględnieniu udziału poszczególnych autorów osiągnięcia m.in. w razie stwierdzenia nieprawidłowości w informacjach w Zintegrowanym Systemie Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on albo „braku związku z badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi prowadzonymi w ewaluowanym podmiocie”.

"Zmiany zaproponowane w projekcie rozporządzenia wpłyną pozytywnie na zapewnienie płynnego i sprawnego przeprowadzenia ewaluacji w roku 2026. Projektowane zmiany przełożą się także na podniesienie jakości i poziomu prowadzonych badań naukowych oraz obecności i znaczenia polskiej nauki na arenie międzynarodowej" – podsumowali autorzy projektu.

Konsultacje publiczne projektu trwają do 24 marca. Rozporządzenie ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.(PAP)

Nauka w Polsce

abu/ zan/