Badanie kohortowe dotyczące dietetycznych wyborów ponad 200 000 Amerykanów obserwowanych w ciągu 30 lat przeprowadził zespół naukowców z uczelni i szpitali Bostonu (USA) oraz University of Copenhagen (Dania).

Całkowite spożycie masła obejmowało mieszanki masła i margaryny, masło do smarowania, dodawane do żywności i chleba oraz masło używane do pieczenia i smażenia w domu. Spożycie olejów roślinnych oszacowano na podstawie zgłoszonego użycia do smażenia, duszenia, pieczenia i sosów sałatkowych.

Jak się okazało, wyższe spożycie olejów roślinnych, zwłaszcza sojowego, rzepakowego i oliwy z oliwek wiązało się z niższą całkowitą śmiertelnością, rzadszymi zachorowaniami na nowotwory i choroby układu krążenia, podczas gdy spożycie masła miało związek ze zwiększonym ryzykiem całkowitej śmiertelności i śmiertelności z powodu nowotworów.

Główną różnicą między masłem a olejami roślinnymi są rodzaje kwasów tłuszczowych w nich zawartych. Masło jest bogate w nasycone kwasy tłuszczowe, natomiast oleje roślinne mają więcej nienasyconych kwasów tłuszczowych. Chociaż przeprowadzono wiele badań nad kwasami tłuszczowymi w diecie, mniej badań koncentrowało się na ich głównych źródłach w żywności, w tym maśle i olejach. Wiele poprzednich badań dotyczyło diety danej osoby w określonym momencie i zostało przeprowadzonych na małej populacji, co ogranicza ich przydatność w zakresie zdrowia publicznego.

W nowym badaniu przeanalizowano dane dietetyczne 221 054 uczestników Nurses' Health Study (NHS), Nurses' Health Study II (NHSII) i Health Professionals Follow-up Study (HPFS). Co cztery lata odpowiadali oni na pytania o to, jak często spożywali określone rodzaje żywności.

„Zaskakująca jest skala związku, który odkryliśmy — zaobserwowaliśmy o 17 proc. niższe ryzyko zgonu, gdy modelowaliśmy zamianę masła na oleje roślinne w codziennej diecie. To naprawdę ogromny wpływ na zdrowie” — powiedział główny autor badania Yu Zhang z Brigham and Women's Hospital w Bostonie. Zhang jest również studentem Wydziału Epidemiologii w Harvard Chan School.

Naukowcy zidentyfikowali również uczestników, którzy zmarli i przyczyny ich śmierci. Korzystając ze statystyk w celu porównania wskaźników śmiertelności przy różnych poziomach spożycia, naukowcy odkryli, że uczestnicy, którzy jedli najwięcej masła, mieli o 15 proc. wyższe ryzyko śmierci niż ci, którzy jedli najmniej. Natomiast ci, którzy jedli najwięcej olejów roślinnych, mieli o 16 proc. niższe ryzyko śmierci niż ci, którzy jedli najmniej.

„Ludzie powinni rozważyć, że prosta zamiana diety — zastąpienie masła olejem sojowym lub oliwą z oliwek — może prowadzić do znaczących długoterminowych korzyści zdrowotnych” — powiedział autor korespondencyjny Daniel Wang z Brigham and Women's Hospital. „Z perspektywy zdrowia publicznego jest to znaczna liczba zgonów z powodu raka lub innych przewlekłych chorób, którym można by zapobiec” - uznał.

Naukowcy przeprowadzili również analizę substytucyjną, która naśladuje wpływ zamiany masła na oleje roślinne na zdrowie w badaniu żywieniowym. Odkryli, że zastąpienie 10 gramów masła dziennie (mniej niż łyżka stołowa) równoważnymi kaloriami olejów roślinnych może zmniejszyć liczbę zgonów z powodu raka i ogólną śmiertelność o 17 proc.

„Nawet niewielkie ograniczenie spożycia masła i włączenie do codziennej diety większej ilości olejów roślinnych może przynieść znaczące długoterminowe korzyści zdrowotne” — powiedział Wang. Jednym z ograniczeń badania jest to, że uczestnicy to głównie pracownicy służby zdrowia, więc mogą nie reprezentować całej populacji USA. W przyszłości autorzy chcieliby zbadać mechanizmy biologiczne leżące u podstaw tak dużego wpływu tej zmiany w diecie.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ bar/