Dr Sebastian Szklarek jest ekohydrologiem i na co dzień pracuje w Europejskim Regionalnym Centrum Ekohydrologii Polskiej Akademii Nauk w Łodzi, gdzie skupia się na badaniach jakości wód powierzchniowych, a w ostatnich latach głównie na temacie zasolenia wód słodkich i jego konsekwencji.

Popularyzacją wiedzy z obszaru gospodarki wodnej zajmuje się po godzinach – głównie za pośrednictwem stworzonego i prowadzonego przez siebie bloga popularnonaukowego „Świat wody” https://swiatwody.blog/, który działa już siedem lat, oraz profilu na Facebooku pod tą samą nazwą, który obecnie ma ok. 20 tys. stałych obserwujących.

„Mam w sobie poczucie misji i taką wewnętrzną chęć do inicjowania dobrych zmian w moim otoczeniu, a przynajmniej do dokładania doń kolejnej cegiełki. Zakładając blog, zaraz po doktoracie, przede wszystkim chciałem się dzielić wiedzą, którą posiadam, aby nie była ona pochowana w trudno dostępnych i napisanych hermetycznym językiem publikacjach naukowych. Z drugiej strony czuję też taką powinność wobec społeczeństwa, skoro moja pensja jest wypłacana z publicznych środków” – opowiadał finalista w rozmowie z Nauką w Polsce.

Świat wody bez tajemnic

Kandydat zajmuje się popularyzacją wiedzy z obszaru gospodarki wodnej. Główne tematy to zagadnienia związane z suszą i retencją wód oraz jakość wód powierzchniowych.

W „Świecie wody” można więc poczytać m.in. o mitach i faktach dotyczących gospodarki wodnej (np. o zasadności porównywania zasobów wody Polski do Egiptu), tematach ponadczasowych (np. o wysychającej Polsce w kontekście zmiany bilansu opady-parowanie), a także komentarze dotyczące bieżących problemów (np. o tegorocznej powodzi na ziemi kłodzkiej).

Tematyka ilości zasobów wody jest przeplatana z tematami dotyczącymi jakości wody. „Głównie piszę o zagadnieniach eutrofizacji i zasolenia wód powierzchniowych. Teksty na blogu poruszają też tematykę obiegu azotu i fosforu w przyrodzie, antropogenicznych źródeł zanieczyszczeń oraz ich konsekwencji w postaci zakwitów wody – sinicowych, a od 2022 roku także złotej algi” – mówił Sebastian Szklarek.

Wśród najpopularniejszych obecnie tekstów na blogu (obok tych wymienionych powyżej) znalazły się również takie jak: Co zrobić gdy sąsiad zalewa deszczówką naszą działkę?; Liczbowy Matrix – Zasoby wody w Polsce na tle Europy; Jak walczyć z powodzią, taką jak na ziemi kłodzkiej? Woda szara w istniejących mieszkaniach - co można zdziałać?; Co to jest ślad wodny? Kiedy woda jest zużywana? itp.

„Filarem mojej działalności jest rzetelność. Dlatego zawsze opieram się na licznych źródłach m.in. danych statystycznych GUS, raportach, opracowaniach czy dostępnych publikacjach naukowych. Pod tym kątem szczególnie wzoruję się na działaniu grup popularyzatorów z Nauki o klimacie oraz międzynarodowej organizacji World Weather Attribution” – wskazał.

Z kolei z myślą o mediach społecznościowych naukowiec tworzy również cykle grafik np. #50TwarzySuszy albo #101Retencji - pokazujących przykłady retencji. „Wiedząc, jak działają media społecznościowe i internet, staram się mieszać: raz wrzucę coś na przyciągnięcie uwagi, np. grafikę, a zaraz potem idzie tekst na ten temat ze sporą dawką wiedzy” – wskazał.

Wodne mapy i bazy

W ocenie samego finalisty najważniejszą jego inicjatywą, która zwróciła uwagę społeczeństwa na problem z zasobami wody, jest stworzenie mapy apeli i zakazów dotyczących ograniczeń w korzystaniu z wody.

„Każdego roku, gdy przychodzą cieplejsze dni i braki opadów, wiele osób masowo zaczyna podlewać trawniki i przydomowe ogrody, co powoduje spadki ciśnienia w sieci wodociągowej i problemy w normalnym użytkowaniu wody. Dlatego też w okresach suszy i fal upałów gminy i samorządy lokalne wydają komunikaty dotyczące np. zakazu korzystania z wody do celów innych niż socjalno-bytowe. Ja je zbieram i umieszczam na interaktywnej mapce kraju. Nikt przede mną tego nie robił” – powiedział.

Uzupełnieniem tej mapy są liczne teksty z tej tematyki – od tych dotyczących podstawowej wiedzy na temat obiegu wody, przez opisy bieżącej sytuacji hydrologicznej (głównie zjawiska suszy), po pozytywne praktyki związanie z retencją wód i konsekwencje złego gospodarowania wodą. „Z uwagi na silny związek obiegu wody i postępującej zmiany klimatu, edukacja w tym zakresie jest dla mnie bardzo ważna i potrzebna” – podkreślił popularyzator.

Eksperckim okiem

Obok działalności w ramach bloga „Świata wody” Sebastian Szklarek popularyzuje wiedzę o gospodarce wodnej w mediach m.in. w ramach wypowiedzi eksperckich dotyczących bieżących problemów czy publikując swoje artykuły na łamach mediów tradycyjnych i tych internetowych.

Ponadto finalista prowadził prelekcje (online i stacjonarnie) dla licznych firm, fundacji, stowarzyszeń. Jest też współautorem materiałów edukacyjnych i wystaw m.in. wystawy „Przeciek” we wrocławskim Hydropolis, opracowania dla Caristas laudato si oraz podręcznika „Co z tą wodą” ze scenariuszami lekcji dla szkół średnich.

Popularyzacja ciągle mnie czegoś uczy

„Przede wszystkim cały czas uczę się jeszcze prostszego i zrozumiałego dla wszystkich przekazywania treści, co jest również pomocne w praktycznym wykorzystaniu wiedzy, jak komercjalizacja wiedzy czy współpraca z samorządami. Poza tym, popularyzacja daje mi zaplecze narzędziowe potrzebne w naukowej pracy np. w przygotowywaniu prezentacji na konferencje czy graficznego przedstawiania skomplikowanych treści” – mówił Sebastian Szklarek.

Działanie bloga wspierają czytelnicy. „Ich finansowe wsparcie, za które nieustannie dziękuję, pozwala mi opłacić domenę dla strony. Wszystko inne robię w swoim czasie prywatnym” – dodał.

Jak powiedział finalista, największym wyzwaniem w prowadzeniu bloga i profilu w mediach społecznościowych jest systematyczne publikowanie nowych treści, w tym komentarzy dotyczących bieżących problemów oraz kwestie promocyjne np. odpowiadanie na komentarze od czytelników. „Jednak znalezienie wystarczającej ilości czasu na to jest dla mnie obecnie największym problemem. Na co dzień, jako naukowiec, muszę się skupiać na swojej pracy badawczej, z czego jestem rozliczany. Może więc warto byłoby wprowadzić możliwość uwzględniania działań popularyzatorskich w ocenie naukowców i ewaluacji jednostek naukowych. Byłby to duży czynnik motywacyjny” – wskazał.

Jednocześnie dodał, że jego do dalszych działań motywuje przede wszystkim informacja zwrotna od czytelników. „Naukowcy mają czasem takie wrażenie, że ich publikacje naukowe znikają w jakieś przestrzeni, dostępnej tylko dla wąskiej grupy ludzi. Tutaj widzę, że ludzie rzeczywiście korzystają z mojej wiedzy, a moje działania inspirują np. instytucje publiczne do wprowadzania pewnych konkretnych zmian” – podsumował dr Sebastian Szklarek.

Laureatów XX edycji konkursu Popularyzator Nauki poznamy podczas gali, która odbędzie się 11 grudnia.

Nauka w Polsce, Agnieszka Kliks-Pudlik

akp/ zan/