Aby określić płeć zwierzęcia, zoologowie tradycyjnie analizują jego morfologię, czyli ukształtowanie oraz budowę wewnętrzną i zewnętrzną. W praktyce zwykle oceniane są typowe dla każdego gatunku elementy szkieletu, takie jak kości miednicy u owiec i bydła.

Jednak w przypadku archeologicznych znalezisk zwierząt zazwyczaj zachowane są tylko fragmenty kości, co nawet ekspertom utrudnia precyzyjne rozróżnienie osobników płci męskiej od żeńskiej. Oczywiście można by analizować DNA, ale jest to badanie kosztowne i wymaga uszkodzenia analizowanych szczątków.

Kości skokowe owiec lub bydła są stosunkowo małe i zwarte, dlatego egzemplarze znalezione na stanowiskach archeologicznych są zazwyczaj dobrze i w całości zachowane.

Niemiecki interdyscyplinarny zespół archeozoologów i informatyków z Bawarskich Państwowych Zbiorów Historii Naturalnej (SNSB) oraz Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium (LMU) przetestował na potrzeby swoich badań różne algorytmy uczenia maszynowego.

Jak się okazało, dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji można z dużą dokładnością ustalić płeć zwierzęcia analizując wyłącznie liniowe pomiary ich kości skokowych.

Metoda może znacznie ułatwić określanie płci archeologicznych znalezisk zwierząt: za pomocą algorytmów opartych na AI płeć owiec można określić szybko i łatwo — wystarczą cztery różne pomiary ich kości skokowej (po łacinie talus).

Na potrzeby swoich badań (https://ieeexplore.ieee.org/document/10678723) naukowcy „wytrenowali” różne algorytmy sztucznej inteligencji, wykorzystując ponad 240 kości skokowych owiec, których płeć była znana. Program nauczył się odróżniać kości zwierząt płci męskiej od żeńskiej. Następnie wytrenowany algorytm z powodzeniem zastosowano do 170 niezidentyfikowanych jeszcze kości skokowych owiec pochodzących z wykopalisk archeologicznych w Mongolii.

„Współczynnik dokładności algorytmów AI jest wysoki” — podkreśliła Nadine Schüler, pierwsza autorka badania pracująca w Państwowych Zbiorach Paleoanatomii w Monachium (SNSB-SPM) i LMU w Monachium. „Większość algorytmów prawidłowo określa płeć — do 70 proc., niektóre warianty nawet do 90 proc.” - zaznaczyła.

„W medycynie sztuczna inteligencja jest już stosowana do klasyfikowania kości ludzkich. Nasze badanie jest pierwszym krokiem w kierunku zastosowania tej metodologii do danych archeozoologicznych. Metoda określania płci oparta na sztucznej inteligencji zapewnia archeozoologom szybką wstępną ocenę ich znalezisk” — wskazała Schüler.

Konferencję w Osace zorganizował Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników (IEEE - Institute of Electrical and Electronics Engineers).(PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ bar/