Prof. Nowotny zaznaczył, że po raz pierwszy o zwiększenie środków dla NCN - „jedynej agendy rządowej finansującej badania podstawowe w Polsce” - apelują teraz wspólnie laureaci prestiżowych grantów, przyznawanych przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERC). Podczas poniedziałkowego briefingu prasowego naukowcy poparli apel rady NCN, żeby zwiększyć finansowanie centrum o 300 mln zł przyszłorocznym budżecie.

„Finansowanie nauki na odpowiednim poziomie jest niezbędne dla przyszłości naszego kraju, budowania gospodarki opartej o wiedzę, dla tego, żeby Europa nam nie uciekała i dla wzmacniania integracji europejskiej również na poziomie nauki. Narodowe Centrum Nauki to jest absolutnie kluczowe narzędzie, żeby to osiągnąć” – powiedział PAP prof. Nowotny z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej.

On i inni uczestnicy briefingu zaznaczali, jak ważna jest długofalowa strategia finansowania polskiej nauki i konsekwentne zwiększanie środków na NCN. „Jednorazowe dosypywanie finansów do Narodowego Centrum Nauki jest też bardzo kłopotliwe dla tej instytucji, która planuje granty na wiele lat. Jednorazowe wsparcie wręcz utrudnia jej funkcjonowanie” – przekonywał prof. Nowotny.

„To jest tak naprawdę kluczowy czas, aby odwrócić negatywny trend stałego niedofinansowania NCN, a w konsekwencji odrzucania możliwości finansowania bardzo dobrych projektów często młodych badaczy, spośród których wyłonią się na pewno kolejni laureaci grantów ERC” – zaznaczyła z kolei prof. Justyna Olko z Wydziału „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego.

Prof. Nowotny zaznaczył, że w tej chwili w konkursach NCN tylko kilkanaście procent projektów uzyskuje dofinansowanie, a powinno ich być ponad 20 procent. Jego zdaniem 50 mln zł, które zapisano dodatkowo na NCN w budżecie państwa na 2025 r., wystarczy na ok. 30 dodatkowych projektów, a to jest kropla w morzu.

„Prawie nie ma możliwości zdobycia finansowania grantów ogólnoeuropejskich bez wcześniejszego finansowania badań w Polsce, właśnie głównie przez Narodowe Centrum Nauki. Bez badań podstawowych bardzo trudno wyobrazić sobie innowacyjne projekty, które później będą wdrażane” – podkreślił z kolei prof. Andrzej Dziembowski z IIMCB.

Polskich kolegów w apelu wsparła prof. dr hab. Valentina Lepri z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN: „Mam punkt widzenia obcokrajowca, który wybrał Polskę, ponieważ widział w niej wielki potencjał. Wiem, jak dobrzy są moi koledzy i że Polska może być numerem jeden w Europie, tylko brakuje wystarczającego i stałego wsparcia dla NCN”.

Narodowe Centrum Nauki powstało w 2010 r. To agencja wspierająca badania podstawowe – na drodze konkursów finansuje projekty badawcze oraz działania naukowe. Tylko w latach 2011-2022 NCN przyznało polskim badaczkom i badaczom prawie 30 tys. grantów na łączną kwotę ok. 16 mld zł.

Z projektu ustawy budżetowej państwa na rok 2025, przyjętego przez Radę Ministrów 28 sierpnia, wynikało, że NCN otrzyma na swoją działalność ponad 1,648 mld zł – czyli minimalnie więcej niż w roku bieżącym (1,643 mld zł). We wrześniu kwota w budżecie na 2025 r. została zwiększona o 50 mln zł; wynosi więc 1,698 mld zł.

O zmiany w projekcie ustawy budżetowej i zwiększenie nakładów na finansowanie badań przez NCN "o kolejne 300 mln zł oraz o 2 mln zł na wynagrodzenia pracowników w 2025 roku i w latach następnych" zaapelowała w uchwale na początku września Rada Narodowego Centrum Nauki. Członkowie tego gremium ostrzegli, że przy braku odpowiedniego zwiększenia nakładów rozważą m.in. zawieszenie niektórych konkursów.(PAP)

Nauka w Polsce

abu/ bar/