Badacz w rozmowie z PAP podkreślił, że odczuwa ogromną stratę. "Mikołejko był kimś bardzo ważnym nie tylko dla polskiej filozofii i humanistyki, ale w ogóle dla kultury i nauki" - zaznaczył.

Zwrócił uwagę, że "w całej swojej twórczości – łącznie z publicystyką, która była równie ważna jak ściśle naukowa część - prof. Mikołejko potrafił znaleźć równowagę pomiędzy dwoma cechami, które właściwie prawie nigdy u nas w dyskursie publicznym w równowadze nie występują". "Z jednej strony potrafił zachować niezależność, był absolutnie autonomiczny, miał własny i indywidulny pogląd. Z drugiej strony nie był agresywny w prezentowaniu tego, a w Polsce bardzo często taka demonstracyjna niezależność idzie w parze z agresją. U niego nie było demonstracyjnej niezależności - była autentyczna autonomia w głoszeniu i obronie swojego poglądu, a jednocześnie nie było w nim agresji" – wyjaśnił prof. Andrzej Rychard.

Zaznaczył, że "jest o tyle fascynujące, ponieważ często zajmował się złem i dobrem, czyli podstawowymi kwestiami dla filozofii, pisał również o śmierci". "Dla mnie – jako uczonego i kogoś, kto uczestniczy w debacie publicznej – jest to niezmierne ważne połączenie. Prof. Mikołejko był prawdziwym intelektualistą, który potrafił połączyć niezależność i nieraz bardzo silną krytyczność oglądu, także wobec rozmaitych przejawów życia społecznego i politycznego z byciem dobrym dla ludzi" – podkreślił badacz.

Dyrektor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN zwrócił uwagę, że połączenie filozofii i socjologii w ramach jednej jednostki naukowej i badawczej nie jest częstym połączeniem. "Zbyszek, choć badał głównie filozofię, patrzył także z perspektywy historii idei. Jest to perspektywa, która ma silne tradycje w Polsce i jest rozwijana w naszym instytucie" - powiedział. "To, co robił, miało znaczenie także dla nauk społecznych, socjologii. Był jednym z ważnych wsporników nadających tożsamość naszemu instytutowi" – podkreślił.

Mikołejko pełnił funkcję kierownika Zakładu Badań nad Religią w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, był także członkiem Akademii Amerykańskiej w Rzymie oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wykładał na różnych uczelniach warszawskich, a także w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Do jego najważniejszych książek zaliczają się m.in. "Katolicka filozofia kultury w Polsce w epoce modernizmu" (1987), "Elementy filozofii" (siedem wydań, 1998-2008), "Śmierć i tekst. Sytuacja ostateczna w perspektywie słowa" (2001), "We władzy wisielca", t. 1-2 (2012-2014), "Żywoty świętych poprawione ponownie" (2017), "Między zbawieniem a Smoleńskiem. Studia i szkice o katolicyzmie polskim ostatnich lat" (2018) oraz "Prowincje ciemności. Eseje przygodne" (2018).

Zbigniew Mikołejko został wyróżniony m.in. Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", Nagrodą Kazimierza Jagiellończyka oraz Nagrodą ACADEMIA (za Najlepszą Akademicką Książkę Humanistyczną, 2015). (PAP)

Nauka w Polsce, Anna Kruszyńska

akr/ agt/