Środki kontrastowe na bazie gadolinu (GBCA) są od dawna stosowane w celu poprawy uwidocznienia narządów, tkanek i naczyń krwionośnych w MRI i zapewnienia dokładniejszego obrazu choroby. Chociaż GBCA są stosunkowo bezpieczne, w ostatnich badaniach odnotowano kilka działań niepożądanych związanych z ich stosowaniem, w tym reakcje nadwrażliwości podobne do alergii, takie jak wysypka i uderzenia gorąca.

Dotychczas uważano, że ze względu na odmienny skład chemiczny i strukturę nadwrażliwość na jodowe środki kontrastowe nie jest czynnikiem ryzyka nadwrażliwości na GBCA - i odwrotnie. Tymczasem okazało się, że ryzyko wystąpienia alergicznych reakcji nadwrażliwości na GBCA było wyższe u osób z podobnymi reakcjami na jodowe środki kontrastowe w wywiadzie.

Trwające osiem lat badanie kohortowe przeprowadził zespół doktor Hye-Ryun Kang z National University College of Medicine w Seulu (Korea Płd.). Objęło ponad 330 000 przypadków narażenia na GBCA u 154 539 pacjentów w Narodowym Szpitalu Uniwersyteckim w Seulu. Odnotowano 1304 przypadki reakcji nadwrażliwości podobnych do alergii, co stanowiło 0,4 proc. U pacjentów, u których wystąpiła wcześniej reakcja GBCE, średni odsetek wyniósł 15 proc.

Ostre reakcje nadwrażliwości typu alergicznego lub te, które występowały w ciągu jednej godziny od podania kontrastu, stanowiły 1178 przypadków, podczas gdy znacznie mniejsza liczba 126 przypadków to reakcje nadwrażliwości typu opóźnionego, które występują po pierwszej godzinie, a najczęściej w ciągu tygodnia po ekspozycji.

Badanie wykazało również, że wstępne podanie odpowiednich leków, zwykle steroidów i leków przeciwhistaminowych (premedykacja) lub zmiana na inny środka kontrastowego do rezonansu magnetycznego może zmniejszyć ryzyko u pacjentów, w przypadku których wystąpiły wcześniej podobne do alergii ostre reakcje nadwrażliwości na środek kontrastowy. Tylko premedykacja znacząco zmniejszyła częstość występowania reakcji u pacjentów z reakcjami opóźnionymi w wywiadzie.

Zdaniem autorów zwiększone ryzyko reakcji na środki GBCA może być wynikiem podstawowej predyspozycji do alergii na leki u podatnych pacjentów, a nie krzyżowej reakcji związanej z podobieństwami strukturalnymi między jodowymi środkami kontrastowymi a GBCA. Ryzyko nadwrażliwości na jodowe środki kontrastowe było również wyższe u tych, którzy wcześniej doświadczyli podobnej reakcji na GBCA.

„Dlatego lekarze powinni być świadomi, że pacjenci z historią nadwrażliwości na jeden z jodowanych środków kontrastowych lub GBCA są bardziej narażeni na wystąpienie reakcji nadwrażliwości na drugi” – powiedziała dr Kang.

„Ponieważ najważniejszym środkiem zapobiegawczym jest unikanie czynnika sprawczego, dla wszystkich pacjentów należy prowadzić dokładną ewidencję wcześniej stosowanego GBCA – zaznaczyła dr Kang. - Lekarze powinni omówić ze swoimi pacjentami odpowiednie strategie premedykacji przed zabiegami MRI”.

Jak podkreśliła autorka, badania MRI z kontrastem są nieocenione w diagnostyce i obserwacji różnych chorób, a ogólne ryzyko pozostaje niskie. „Ponieważ większość z tych reakcji jest łagodna, uważamy, że korzyści z MRI przewyższają potencjalne ryzyko związane z używaniem GBCA” - dodała.

Naukowcy mają nadzieję przeprowadzić badania na większych populacjach, aby zidentyfikować możliwe czynniki ryzyka i skuteczne strategie zapobiegania opóźnionym reakcjom nadwrażliwości na GBCA. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/