Nową rekordzistką w kategorii najjaśniejszych galaktyk jest WISE J224607.57-052635.0, zaobserwowana przez podczerwone obserwatorium WISE, należące do NASA. Galaktyka świeci blaskiem 300 bilionów słońc.
„Jesteśmy świadkami bardzo intensywnej fazy ewolucji tej galaktyki. Oślepiające światło może pochodzić od głównego etapu rozrastania się supermasywnej czarnej dziury” powiedział Chao-Wei Tsai z NASA Jet Propulsion Laboratory (JPL) w Pasadenie.
Galaktyka WISE J224607.57-052635.0 może posiadać wyjątkowo dużą supermasywną czarną dziurę w swoim jądrze. Czarna dziura przyciąga gaz i materię, które formują dysk wokół niej. Dysk rozgrzewa się do temperatury milionów stopni i promieniuje intensywnie w zakresie widzialnym, ultrafioletowym i rentgenowskim. Jednak światło jest blokowane przez otaczający pył, który rozgrzewa się i promieniuje w podczerwieni.
Światło od galaktyki potrzebowało 12,5 miliarda lat, aby dotrzeć do nas. Oznacza to, że supermasywna czarna dziura już w okresie, gdy Wszechświat miał około jednej dziesiątej obecnego wieku, miała miliardy mas Słońca.
Obiekt WISE J224607.57-052635.0 należy do nowej klasy galaktyk, niedawno odkrytej przy pomocy pracującego w kosmosie obserwatorium podczerwonego WISE. Obiekty te określono jak ekstremalnie jasne galaktyki podczerwone (ELIRGs - extremely luminous infrared galaxies).
Astronomowie wskazują na trzy przyczyny dlaczego supermasywne czarne dziury w tej klasie galaktyk powodują bardzo jasne świecenie. Po pierwsze, już w momencie powstawania są duże – większe niż w przypadku innych supermasywnych czarnych dziur. Drugą przyczyną może być przełamanie teoretycznej bariery szybkości „żywienia się” czarnej dziury otaczającą ją materią (tzw. limit Eddingtona). Gdy czarna dziura „pożywia się”, materia opada na nią i rozgrzewa się, co wywołuje emisję promieniowania. Ciśnienie promieniowania odpycha gaz, co skutkuje ograniczeniem tempa, w jakim czarna dziura jest w stanie w sposób ciągły pochłaniać materię. Trzecią opcją jest zbliżanie się czarnej dziury do wspomnianego limitu.
Kwestia czy czarna dziura jest zdolna do przełamywania teoretycznego limitu szybkości swojego wzrostu, może być zależna od tempa rotacji czarnej dziury. Jeśli obraca się wystarczająco wolno, będzie w mniejszym stopniu odpychać spadającą na nią materię.
Najnowsze badanie, którego fragmentem są obserwacje rekordowej galaktyki, objęły 20 nowych ekstremalnie jasnych galaktyk podczerwonych. Wyniki badań zostały opisane w artykule, który ukazał się 22 maja w czasopiśmie naukowym „The Astrophysical Journal”. (PAP)
cza/ krf/
