Publikacja jest pokłosiem konferencji naukowo-konserwatorskiej, która odbyła się w Rezerwacie „Krzemionki Opatowskie” w kwietniu 2013 roku z okazji zamknięcia uroczystych obchodów dziewięćdziesiątej rocznicy odkrycia neolitycznej kopalni krzemienia. Nie wszystkie wystąpienia zmieściły się w jednym tomie, dlatego planowane jest wydanie kolejnych w tej samej serii nazwanej „Silex et Ferrum”. Na ich łamach znajdą się publikacje dotyczące wyników badań archeologicznych, geologicznych, przyrodniczych, jak również poświęcone ochronie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.

Pierwszy tom zawiera głównie artykuły poświęcone pradziejowemu górnictwu krzemienia, ze szczególnym uwzględnieniem neolitycznych kopalni krzemienia pasiastego w Krzemionkach i ich problemów konserwatorskich. Opisano też mniej znane stanowisk archeologiczne o tym samym charakterze. Czytelnicy otrzymają wyczerpującą dawkę informacji na temat sposobów wydobywania krzemienia w okresie neolitu. W szerszym kontekście opisano również zagadnienie początków badań nad pradziejowym górnictwem w Polsce. Nie zabrakło też artykułów o charakterze wspomnieniowym napisanych przez pracowników muzeum.

Jednym z powodów organizacji konferencji była dyskusja na temat możliwości wpisania Krzemionek na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wniosek taki wysunął jako pierwszy prof. Andrzej Tomaszewski, który w latach 1995-1999 pełnił rolę Generalnego Konserwatora Zabytków.

Publikacja ukazała się nakładem Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Ostrowcu Świętokrzyskim pod redakcją Danuty Piotrowskiej, Wojciecha Piotrowskiego Kamila Kaptura i Artura Jedynaka. Książkę można pobrać bezpłatnie ze strony internetowej muzeum.

***

Kopalnie w rejonie Krzemionek były eksploatowane w okresie neolitu i wczesnej epoki brązu (ok. 3900-1600 lat p.n.e.). Do naszych czasów w dobrym stanie zachowały się szyby (znanych jest ok. 3,5 tys.) i hałdy górnicze, dzięki czemu naukowcy mogli prześledzić niektóre pradziejowe techniki wydobywania krzemienia. Z pozyskanych brył wytwarzano narzędzia, które archeolodzy znajdują nawet w promieniu 600 km od kopalń. Krzemionki rozpoczęto systematycznie badać już w okresie międzywojennym. W 1994 roku uzyskały status Pomnika Historii z uwagi na wyjątkowe walory naukowe. Od 1995 roku są również rezerwatem przyrodniczym. Przy kompleksie kopalń w 1991 roku wzniesiono rekonstrukcje pradziejowej osady. W kolejnych latach powstawała infrastruktura niezbędna dla ruchu turystycznego – w 2012 roku otwarto nowy budynek obsługi ruchu turystycznego, w którym eksponowane są trzy stałe wystawy. Obecnie trwają starania wpisania kompleksu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/