Omułek – genetyczny fenomen
Fot. Fotolia
Omułki to gatunki popularnych małży. Czy może być w nim coś wyjątkowego? Dla naukowców – jak najbardziej, okazuje się bowiem, że omułek ma niezwykły sposób dziedziczenia mitochondrialnego DNA. Badaniem omułków z całego świata zajmuje się Pracownia Genetyki Organizmów Morskich Instytutu Oceanologii PAN.
„U większości organizmów mitochondrialne DNA jest dziedziczone w linii żeńskiej, czyli samica przekazuje je całemu potomstwu. Samice omułków owszem, przekazują potomstwu mitochondrialne DNA, ale samce też mają swoją własną wydzieloną linię mitochondrialnego DNA. Mitochondrialny genom samców bardzo się różni od żeńskiego. U ludzi i u większości zwierząt dziedziczy się po matce, która przekazuje DNA zarówno synom, jak i córkom. Inaczej jest u omułków. Samce mają dwa genomy, jeden od samicy, drugi od samca. Męski przechodzi tylko do samców, a żeński jest przekazywany do całego potomstwa” - tłumaczy dr Tomasz Kijewski z IO PAN.
Jest to ciekawostka przyrodnicza, która fascynuje badaczy. Nie wiadomo, dlaczego samce są heteroplazmatyczne, czyli posiadają dwa odmienne rodzaje mitochondrialnego DNA, w jaki sposób dochodzi do eliminacji i dlaczego to DNA jest tak odmienne od żeńskiego.
„To jeden z przykładów +samolubnych+ genów. Nie wiadomo, jaką samce mają z tego korzyść. Być może samce wyposażone w dwa odrębne genomy są bardziej odporne na ich dysfunkcje, np. mutacje. Jest to klasyczny fenomen genetyki, stanowiący przyczynek do badań przecieków mitochondrialnego DNA męskiego do potomstwa u innych zwierząt. U ludzi to zjawisko występuje zaledwie w promilach przypadków, ale zdarza się, że dziecko przejmuje część mitochondriów po ojcu, nie tylko po matce” - mówi dr Kijewski.
Jego zakład zajmuje się bioróżnorodnością i bada genetykę zwierząt morskich. Głównymi obiektami badań są użytkowe małże, które występują na terenie Europy, także w Morzu Bałtyckim. Małże bałtyckie nie są wykorzystywane komercyjnie. Omułek składa się z 3 podgatunków. Do niedawna uważano, że w Bałtyku występuje tylko forma skarłowaciała. Badania genetyczne wykonane m.in. w Pracowni Genetyki Organizmów Morskich Instytutu Oceanologii PAN pokazały, że mamy w naszym morzu gatunek hybrydowy, z pradawnej populacji z czasów zlodowacenia.
Uczeni opracowują metody genetycznej identyfikacji populacji różnych odmian małży występujących na całym świecie. Są to organizmy spożywane, hodowane, mają różne wartości spożywcze i rynkowe. Opracowanie takich metod, które pozwalają łatwo odróżnić gatunki, ma wartość praktyczną dla sprzedawców i odbiorców.
Osiągnięcia IO PAN były prezentowane podczas tegorocznego Bałtyckiego Festiwalu Nauki w Sopocie.
PAP – Nauka w Polsce
kol/ mki/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
