Nauka dla Społeczeństwa

29.03.2024
PL EN
05.08.2014 aktualizacja 05.08.2014

Najważniejsze stanowisko z petroglifami w Ameryce Płd. badane przez Polaków

Cyfrowy katalog zawierający zabytkowe ryty naskalne z Toro Muerto w departamencie Arequipa w Peru oraz ich analiza technologiczno-chronologiczna powstaną pod kierunkiem Karoliny Juszczyk – magistrantki Instytutu Archeologii UW w ramach przyznanego przez MNiSW Diamentowego Grantu.

Miejsce, w którym znajdują się ryty naskalne, rozciąga się na powierzchni ok. 5 km kw. na pustyni. Na kilku tysiącach głazów wulkanicznych można dostrzec petroglify powstałe w różnych czasach – pierwsze wykonała zapewne społeczność kultury Wari ok. 1500 lat temu, a ostatnie być może Inkowie w XV wieku. Na skałach przedstawiono przede wszystkim postaci ludzkie, zwierzęce, rośliny, figury geometryczne. Zazwyczaj motywy te układają się w rozbudowane sceny. Część z nich, jak przypuszczają naukowcy, wykonali szamani podczas odprawiania rytuałów – petroglify mogą być efektem ich wizji ekstatycznych.

„Tak duża koncentracja pieczołowicie wykonanych rytów i stan ich zachowania to ewenement na skalę światową. Dlatego od wielu lat podejmowane są próby wpisania stanowiska na listę światowego dziedzictwa UNESCO” – opowiada Karolina Juszczyk.

Toro Muerto odwiedzane jest rok rocznie przez wielu turystów. Dlatego, jak przekonuje Juszczyk, należy szybko objąć je odpowiednią ochroną, której obecnie brak.

„Szczególnie w ostatnich latach odnotowano coraz częstsze akty wandalizmu i grabieży. Innym niebezpieczeństwem na części obszaru stanowiska jest nowo powstający system irygacyjny” – dodaje Juszczyk.

Z tego względu badaczka uznała, że priorytetem jest zarejestrowanie aktualnego stanu Toro Muerto i występujących na jego obszarze zabytków. Taka dokumentacja ma pozwolić w późniejszych latach na bieżąco kontrolować proces niszczenia stanowiska, ustalić tempo tej destrukcji oraz wyodrębnić obszary najbardziej nią zagrożone.

„Mamy nadzieję, że nasza inicjatywa będzie miała korzystny wpływ na stan zachowania Toro Muerto i spowoduje podjęcie stosownych kroków w kierunku jego ochrony. Po zakończeniu projektu będzie to największe stanowisko ze sztuką naskalną w Ameryce Południowej, posiadające tak precyzyjnie wykonaną dokumentację” – dodaje Juszczyk.

Miejsce znane jest badaczom od przeszło 60 lat. Pierwsze ważniejsze prace w Toro Muerto przeprowadził zasłużony archeolog peruwiański Eloy Linares Malaga z Universidad Nacional de San Augustin w latach 50. i 60. XX wieku. Nadal brak jednak kompleksowej dokumentacji i analizy rytów.

"Nie wiadomo, na przykład, czy poszczególne społeczności wykonywały ryty na kamieniach w konkretnych układach przestrzennych lub skupiskach, obok siebie, czy przy wcześniej wyrytych przedstawieniach” – wyjaśnia Juszczyk.

W osiągnięciu zamierzonego celu badaczka zastosuje w początkowej fazie projektu, nowoczesne techniki geodezyjne i dokumentacyjne. W wyniku prac terenowych powstanie numeryczny model terenu, czyli trójwymiarowy plan oraz ortofotomapa (rzeczywista fotograficzna mapa terenu) w systemie GIS (System Informacji Geograficznej), obejmująca obszar występowania petroglifów. Najciekawsze z rytów zostaną zarejestrowane za pomocą ręcznego skanera laserowego, których dokładność pozwoli na analizę technologii wykonania reliefów.

„Baza ta będzie zawierała zarówno rozmieszczenie elementów naturalnych terenu, starych kanałów wodnych, ścieżek, jak i plan wszystkich udokumentowanych obiektów ze sztuką naskalną, gdyż moja analiza będzie dotyczyła nie tylko samych rytów, ale ich kontekstu przestrzennego” – dodaje Juszczyk.

Tak powstały katalog, w połączeniu z nowoczesną dokumentacją, będzie źródłem do późniejszych badań i analiz ikonograficznych. „To właśnie analiza przedstawień na petroglifach jest najważniejszym i najtrudniejszym pod względem naukowym aspektem mojego projektu” – uważa badaczka.

Postępy prac każdy będzie mógł śledzić na oficjalnej stronie internetowej projektu. Opiekunem naukowym przedsięwzięcia jest dr Janusz Wołoszyn - pracownik Instytutu Archeologii UW i Ośrodka Badań Prekolumbijskich UW, specjalista w dziedzinie ikonografii kultur przedhiszpańskich obszaru andyjskiego.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024