W kwietniu br. rakieta Ariane 5 wystartowała w stronę lodowych księżyców Jowisza z sondą JUICE na pokładzie. Teraz nadeszła kolej na otwieranie sensorów i anten kolejnych instrumentów badawczych umieszczonych na pokładzie satelity.

"Pierwsze pomiary dokonane w przestrzeni kosmicznej daleko poza magnetosferą Ziemi, udowodniły, że przyrząd działa poprawnie!"- poinformowali przedstawiciele CBK PAN w przesłanym PAP we wtorek komunikacie.

"Instrument RPWI posiada trzy unikatowe zestawy czujników: do pomiaru właściwości pola elektrycznego i magnetycznego oraz fal radiowych zjonizowanego gazu (plazmy kosmicznej) otaczającego Jowisza i jego lodowe księżyce. Jeden zestaw to cztery sondy Langmuira (LP-PWI), zamontowane na wysuwanych wysięgnikach o długości trzech metrów. Analizator pola elektrycznego składa się między innymi z instrumentu Radio Wave Instrument (RWI) z trzema skrzyżowanymi antenami o długości 2,5 metra, natomiast do diagnozowania pola magnetycznego przewidziany jest trójosiowy magnetometr (SCM), zamontowany w odległości 8,2 m od statku kosmicznego. Oba te instrumenty znajdują się na 10,6-metrowym wysięgniku" – wyjaśnia cytowana w komunikacie dr hab. Hanna Rothkaehl z Centrum Badań Kosmicznych PAN, CoPrinciple Investigator instrumentu RPWI.

Wysięgniki LP-PWI i anteny RWI zostały pomyślnie rozłożone w zeszłym tygodniu, natomiast magnetometr pomyślnie rozpoczął swoją pracę około miesiąc temu, podczas rozkładania wysięgnika innego przyrządu - magnetometru J-MAG.

Wszystkie podzespoły instrumentu RPWI dostarczają danych naukowych do pokładowej jednostki przetwarzania danych DPU i następnie są wysyłane na Ziemię.

Moduł DPU oraz skrzynki elektroniki instrumentu RPWI zostały zaprojektowany i wykonany w CBK PAN, natomiast wysięgniki do Sondy Langmuira oraz anteny RWI zostały zaprojektowane w CBK PAN natomiast wykonane w firmie Astronika.

Pomiar pola elektrycznego będzie pierwszym tego typu w historii badań Jowisza i jego środowiska plazmowego. Diagnostyka ta odznacza się wysoką czułością na bardzo słabe sygnały, co pozwala analizować sygnały elektromagnetyczne wywoływane między innymi przez pływy i prądy w oceanach podpowierzchniowych księżyców oraz przez struktury plazmowe w ich otoczeniu.

"Instrument RPWI po raz pierwszy połączy również trójwymiarowe pomiary fluktuacji pól elektrycznych z pełnymi wektorowymi pomiarami fluktuacji pola magnetycznego. Da nam to bezprecedensowe możliwości pełnego określenia właściwości polaryzacyjnych i propagacyjnych fal elektromagnetycznych oraz śledzenia ich źródeł, co nie jest możliwe w przypadku danych z innych, przeszłych i obecnych misji na Jowisza" – mówi dr hab. Hanna Rothkaehl.

I dodaje: "Dostarczy to nowych informacji na temat przenoszenia energii i pędu między lodowymi księżycami – Ganimedesem, Kallisto i Europą – a ogromną, gigantyczną, obracającą się magnetosferą Jowisza. Takie pomiary pozwolą nam także zrozumieć, właściwości plazmy wewnątrz magnetosfery Ganimedesa, który jest jedynym naturalnym satelitą Układu Słonecznego posiadającym własne pole magnetyczne. Z kolei ten transfer energii napędza również zorzę polarną obserwowana na Ganimedesie i może nawet wpłynąć na możliwości życia w oceanach pod zamarzniętymi pokrywami lodowymi księżyców. Z kolei sprzężenie księżyc-magnetosfera silnie wpływa również na warunki panujące w górnych warstwach atmosfery Jowisza".

Instrument RPWI przeprowadzi także wiele pomiarów naukowych podczas prawie ośmioletniej podróży do Jowisza. Przynieść to ma - w założeniu naukowców - nowe informacje np. na temat otoczenia plazmowego Wenus, magnetosfery Ziemi i właściwości oraz struktury Wiatru Słonecznego.

"Cały nasz zespół jest niezwykle szczęśliwy i podekscytowany, iż ostatnie kilkanaście lat naszej pracy przyniosło sukces. Te działania otworzą przed nami nowe możliwości badawcze. To będzie naukowa przygoda skoncentrowana na poznaniu budowy i procesów fizycznych obserwowanych w Układzie Słonecznym. A to także pozwoli nam zrozumieć lepiej jak zbudowany jest cały Wszechświat" – podsumowuje Hanna Rothkaehl.

Celem misji kosmicznej JUICE są badania Jowisza i jego księżyców, a w szczególności Ganimedesa, Kallisto i Europy. Sonda została wystrzelona 14 kwietnia br. Do Jowisza dotrze w 2031 roku.

Łącznie w prowadzony przez ESA projekt zaangażowanych jest 18 instytucji, 23 kraje, 83 firmy, podpisano 116 kontraktów przemysłowych, udział w pracach wzięło ponad 2000 osób, a koszt misji to około 1,6 miliarda euro.(PAP)

lt/ agt/