Prace nad projektem i przygotowaniem nowej koncepcji studiów trwają od 2020 roku, czyli od początku kadencji rektora prof. Ryszarda Koziołka, który jest inicjatorem tych zmian. W prace multidyscyplinarnego zespołu zaangażowanych było w sumie kilkaset osób. W ostatnich miesiącach władze uczelni przedstawiały społecznościom wszystkich wydziałów projekt zmian; organizowane były również otwarte spotkania i konsultacje.

W połowie maja Senat uczelni przyjął uchwałę w sprawie procesu wdrażania programów studiów I stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich, zgodnych z założeniami tzw. nowej koncepcji studiów. Zmiany zaplanowano na trzy lata i będą wprowadzane stopniowo na kierunkach, które zdecydowały się przystąpić do programu (w roku akademickim 2023/2024 to około pięćdziesiąt kierunków).

Jak tłumaczył PAP rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. Ryszard Koziołek, powodów do podjęcia prac nad nową koncepcją studiów jest wiele. "Najpoważniejszy wynika ze zmiany paradygmatu wiedzy – jej 'ucyfrowienia', rozwoju internetu oraz technologii pozwalających każdemu człowiekowi dysponującemu telefonem lub komputerem na dostęp do informacji i wiedzy, także specjalistycznej. Najnowsze przykłady wykorzystywania przez uczniów i studentów dostępnych powszechnie generatorów AI dodają kolejny kluczowy argument do takich prac" - mówił.

Istotą nowej koncepcji kształcenia jest szersza indywidualizacja kształcenia oraz wzmocnienie kształcenia kierunkowego powiązanymi przedmiotami z innych dyscyplin.

Jak mówił rektor Uniwersytetu Śląskiego, do uzyskania dyplomu w danym kierunku konieczne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy i odpowiednich umiejętności; co do tego nie ma wątpliwości. "Kształcenie kierunkowe stanowi najważniejszy składnik programu studiów. Z drugiej strony widzimy, że nasi absolwenci w swoim życiu często wielokrotnie zmieniają swój zawód. Dlatego chcielibyśmy, aby studia dały im wiedzę ekspercką oraz połączoną z nią wiedzę z innych dyscyplin jako przygotowanie do tej nieubłagalnej zmienności życia zawodowego, która czeka absolwentów studiów na rynku pracy. Chodzi też o umożliwienie studentom łatwiejszego wejścia w niejednorodne środowisko pracy, w którym trzeba się komunikować i współpracować z ludźmi o odmiennym wykształceniu i zajmujących się rozmaitymi zagadnieniami" – wskazał prof. Koziołek.

Ten model kształcenia zakłada więc interdyscyplinarne wzbogacenie studiów kierunkowych przedmiotami "funkcjonalnie i logicznie z nimi powiązanymi". "Wyobraźmy sobie studenta teologii, który pasjonuje się teologią życia. Taki student powinien, a właściwie musi połączyć swoją wiedzę kierunkową z tą, która pochodzi z nauk biologicznych, zwłaszcza z genetyki. To, jak nauki biologiczne definiują dzisiaj życie, zwłaszcza ludzkie, jest niezbędnym fundamentem rozstrzygnięć na gruncie nauk teologicznych czy moralnych. Taką wiedzę studentowi teologii powinien dostarczyć ekspert biolog" – tłumaczył rektor.

Opracowano sześć takich obszarów wiedzy, które uzupełnią wiedzę kierunkową studentów. "Chcielibyśmy, aby student nie był zamknięty wyłącznie w granicach własnego kierunku studiów, ale żeby korzystał z bogactwa uniwersytetu, który w naszym przypadku prowadzi badania w 25 dyscyplinach naukowych" – wskazał prof. Koziołek.

Równie ważnym komponentem kształcenia uniwersyteckiego mają być indywidualne wybory studentów. "Dzisiaj kształcenie w Polsce – na każdym poziomie – jest bardzo paternalistyczne. Opiera się na przekonaniu, że nauczyciel dokładnie wie, czego uczeń czy student powinien się uczyć. Uważam, że student powinien móc, oczywiście w pewnym zakresie, wybrać również te zagadnienia, które dla niego są interesujące i pożyteczne. Przykładowo w programie kształcenia jest obowiązkowy lektorat z języka angielskiego, ale może student uzna, że dla niego ważniejszy byłby język koreański albo szwedzki. Stwórzmy więc warunki, aby mógł sam wybrać i zdecydować. Także popełnienie błędu i jego naprawa stanowią ważną lekcję studiowania" – podkreślił rektor.

Nowa koncepcja studiów będzie wprowadzana etapami; pełna jej postać ma się pojawić w roku akademickim 2025/26.

"Uniwersytet jest jednocześnie konserwatywny i progresywny. Z jednej strony naszym fundamentem niezmiennie jest kształcenie i prowadzenie badań naukowych; pod tym względem jesteśmy wierni tradycji i nadal pozostajemy wierni tej misji. Zarazem w istotę naszej pracy jako badaczy wpisane są poszukiwania, innowacje, kwestionowanie uznanych prawd, przekraczanie granic, które zostały ustalone przez naszych poprzedników. Chcieliśmy te dwie siły ożywiające uniwersytet wprowadzić wyraźniej do sposobu kształcenia w Uniwersytecie Śląskim. Założeniem nowej koncepcji studiów jest scalenie tych dwóch światów i przez to wskazanie uniwersytetowi nowej roli we współczesnych czasach" – podsumował prof. Ryszard Koziołek.

Nauka w Polsce, Agnieszka Kliks-Pudlik

akp/ zan/