Choć skutki zmian klimatycznych odczuwamy już wyraźnie na własnej skórze, większość Europejczyków nadal nie uważa kwestii związanych z klimatem, środowiskiem i energią za jedne z najpilniejszych w kontekście kształtowania polityki krajowej. Tymczasem wsparcie ze strony społeczeństwa ma kluczowe znaczenie dla prowadzenia rygorystycznej i zrównoważonej polityki środowiskowej w państwach demokratycznych.

„Aby zwiększyć motywację ogółu obywateli do działań na rzecz klimatu, musimy wiedzieć, jakie czynniki powodują zainteresowanie ludzi klimatem i środowiskiem” - mówi dr Jonas Peisker z Międzynarodowego Instytutu Stosowanej Analizy Systemowej w Austrii. W swojej najnowszej publikacji omówił, w jaki sposób preferencje środowiskowe w 206 regionach Europy są kształtowane przez warunki społeczno-ekonomiczne, geograficzne i meteorologiczne.

„Chciałem przedstawić oparte na danych spojrzenie na determinanty troski o środowisko - opowiada Peisker. - Podczas gdy poprzednie badania uwzględniały tylko kilka wybranych czynników i to rozpatrywanych osobno, ja porównałem ich wzajemne oddziaływania oraz sprawdziłem, jak różnią się między różnymi regionami”.

Naukowiec wykorzystał dane z 25 badań Eurobarometru (międzynarodowego projektu regularnego badania opinii publicznej realizowanego na zlecenie Komisji Europejskiej) przeprowadzonych w latach 2009-2019. Uwzględnił także dane dotyczące regionalnej gospodarki, ludności, geografii, jakości środowiska i zdarzeń meteorologicznych.

Okazało się, że korzystna sytuacja gospodarcza, czyli np. stosunkowo wysoki poziom dochodów i niski poziom inflacji, sprzyja trosce o środowisko. Jest to prawdopodobnie związane z ideą „skończonej puli zmartwień”, w której bardziej pilne kwestie, takie jak bezpieczeństwo ekonomiczne, wypierają mniej pilne kwestie, takie jak polityka klimatyczna. Co ciekawe, rosnące ostatnio ceny energii zmniejszyły troskę o środowisko tylko do pewnego pułapu, gdyż w momencie, kiedy zaczęto mówić o potencjalnych problemach z zaopatrzeniem w energię, obawy, a wraz z nimi troska o środowisko znowu wzrosły.

Wyniki badania pokazały również, że bardziej równomierny podział dochodów i majątku ma pozytywny wpływ na priorytetowe traktowanie kwestii środowiskowych, co sugeruje, że spójność społeczna jest korzystna dla tego zagadnienia. Peisker odkrył też, że europejskie regiony, w których prężnie rozwijają się branże intensywnie generujące duże ilości gazów cieplarnianych, charakteryzują się mniejszą troską o środowisko wśród mieszkańców. Może to być związane z obawami o potencjalny wpływ polityki ochrony środowiska na konkurencyjność gospodarczą w okresie przechodzenia od technologii kopalnych do czystej energii. I chociaż czynniki środowiskowe, takie jak nisko położona linia brzegowa, również wpływają na troskę o środowisko, to ogólnie rzecz biorąc kontekst społeczno-ekonomiczny okazał się najważniejszy.

„Wyniki badania podkreślają, że spójność społeczna i sprawiedliwe dla wszystkich przejście do neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla są kluczowe dla oddolnego wsparcia polityki środowiskowej – podsumowuje autor publikacji. - Polityka klimatyczna i ochrona środowiska prawdopodobnie nie będą popularne i chętnie wspierane, jeśli zwiększą się nierówności w dochodach i majątkach obywateli oraz kiedy jeszcze bardziej wzrosną inflacja i bezrobocie”.

„Dlatego dobrym sposobem wspierania działań na rzecz klimatu jest podkreślanie dodatkowych korzyści, jakie polityka środowiskowa może dawać nam wszystkim. Chodzi np. o pozytywny wpływ przejścia na odnawialne źródła energii w tworzeniu nowych miejsc pracy” - dodaje.

Więcej informacji w materiale źródłowym: http://dx.doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2023.102636 (PAP)

Katarzyna Czechowicz

kap/ bar/