Listę zdobywców grantów ogłoszono we wtorek w południe. W tej edycji Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERC) przeznaczyła w sumie na wszystkie granty 636 mln euro. Projekty zostaną zrealizowane w 26 krajach europejskich. Najwięcej w Niemczech (81 projektów), Wielkiej Brytanii (70), Holandii (40), Francji (39) – poinformowało biuro prasowe ERC. Poza dwójką naukowców z UMK wśród laureatów znaleźli się także badacz z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz naukowiec z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.

Jednym z laureatów grantu ERC z UMK jest dr hab. Piotr Wcisło, który zrealizuje projekt „New experimental methods for trapping cold molecular hydrogen”. Jak informuje NCN, badania potrwają 5 lat, a naukowiec otrzyma 1,9 miliona euro. Wcisło bada najprostsze układy atomowe i molekularne, których strukturę można wyliczyć z podstawowych praw teorii kwantowej, i mierzy ich własności niezwykle dokładnie, wykorzystując najnowocześniejsze techniki laserowe.

"Naszym celem jest testowanie obecnej teorii kwantowej na jak najwyższym poziomie dokładności. Jeżeli się odwróci logikę tego co powiedziałem, to pytanie jest o to, czy istnieje nowa fizyka wychodząca poza obecnie najlepiej przetestowaną teorię, czyli model standardowy" - powiedział dziennikarzom w Toruniu dr hab. Wcisło.

Wyjaśnił, że z modelu standardowego wynika obecnie fizyka cząstek elementarnych. Z tego wynikają natomiast fizyka atomowa i molekularna. "To jest to, co my mierzymy. Na tym nabudowanie są kolejne działy, czyli półprzewodniki, chemię i wydaje się, że biologię" - mówił.

"Model standardowy jest tym, na czym bazuje obecnie cała nauka przyrodnicza. Jeżeli znaleźlibyśmy jakąś manifestację nowej fizyki, to byłaby to absolutna rewolucja" - powiedział dr hab. Wcisło.

Podkreślił, że taki grant daje dla naukowca ogromną niezależność.

"To ja decyduję, kogo zatrudniam do projektu. To ja szukam najlepszych ludzi, to ja kupuję aparaturę. O to w tym chodzi. Naukowiec będący na pierwszej linii frontu wie najlepiej, co potrzeba, aby jak najlepiej zrealizować badanie. To bardzo mądrze zorganizowany system" - wskazał.

Dla niego sukcesem będzie pokazanie, że molekularny wodór można "spułapkować".

"To krok niezbędny, żeby mierzyć układy kwantowe. Aby było to możliwe, trzeba je odizolować i schłodzić. Ja chcę +spułapkować+ ultra zimny wodór i wtedy zaczniemy ultradokładne pomiary. Samo +spułapkowanie+ byłoby rewolucją w mojej dziedzinie, nie w całej fizyce. Ludzie zajmujący się tym na razie nie rozważają nawet tej drogi, a my już mamy bardzo dokładny plan badawczy i środki na to" - podsumował dr hab. Wcisło.

Wśród badaczy, którzy zrealizują grant w polskich ośrodkach, znalazła się także dr hab. Katharina Bogusławski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pokieruje ona projektem "Devising Reliable Electronic Structure Schemes through Eclectic Design". ERC przyznała jej grant w wysokości ponad 1,2 mln euro.

"Planuję przełamać paradygmaty obliczeniowe stosowane w elektronice organicznej, np. do projektowania bardziej wydajnych ogniw fotowoltaicznych" - wyjaśnia badaczka cytowana w komunikacie Narodowego Centrum Nauki (NCN). Część wyników jej badań może mieć zastosowanie w przemyśle. W ramach projektu ma powstać także instrument obliczeniowy black box, z którego będą mogli korzystać użytkownicy chcący modelować materiały przy użyciu chemii kwantowej.

Jak podało NCN, Boguslawski jest chemiczką kwantową, w swoich badaniach łączy chemię, fizykę, matematykę i informatykę stosowaną. Skupia się na rozwoju nowatorskich metod obliczeniowych pozwalających na modelowanie właściwości cząsteczek chemicznych o dużych rozmiarach, bez konieczności robienia badań eksperymentalnych.

"Chcemy w tę dziedzinę wejść i pomagać eksperymentalistom, aby mogli zmienić układy, osiągając lepsze właściwości np. lepsze kolory. Wyzwanie jest ogromnie trudne, bo potrzebujemy teorii, która jest tania i bardzo dokładna. Będziemy starali się połączyć przeciwstawne bieguny. Metody bardzo drogie są tak jak i niedokładne tanie. My chcemy połączyć te dwa przymiotniki" - powiedziała w Toruniu Boguslawski.

Ona, podobnie jak dr hab. Wcisło, bardzo chwaliła Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK - ze szczególnym uwzględnieniem Instytutu Fizyki.

"Mam bardzo doświadczenia na tym wydziale. Jeżeli chodzi o naukową część, to mamy tutaj w instytucie świetną współpracę, co się często nie zdarza w innych ośrodkach. Świetna jest też atmosfera i wsparcie" - powiedziała.

Starting Grants mogą otrzymać naukowcy od 2 do 7 lat po doktoracie, na projekt trwający do 5 lat. ERC wspiera nowatorskie pomysły we wszystkich dziedzinach nauk. Laureaci mają swobodę w wyborze programu badawczego i budowy własnego zespołu.

Rektor UMK prof. dr hab. Andrzej Sokala powiedział PAP, że osiągnięcie toruńskich naukowców ma wiele konsekwencji.

"Zarówno w wymiarze finansowym, jak i współpracy międzynarodowej. W dziejach naszej uczelni, a istniejemy już dość długo, takiego sukcesu naukowego nie było. Musimy to odnotować i świętować ten dzień. Nasi laureaci są po prostu wspaniali" - ocenił rektor Sokala. 

PAP - Nauka w Polsce, Tomasz Więcławski

twi/ agt/