Na co dzień Michał Młotek jest pracownikiem samorządowym, radnym i pracuje jako zastępca dyrektora w Powiatowym Urzędzie Pracy w 31 tysięcznej Iławie. Cały swój wolny czas poświęca popularyzacji historii. Jego dokonaniami prowadzonymi w Internecie i przestrzeni miasta Iława, można by obdzielić niejednego kandydata w konkursie Popularyzator Nauki. Czym jego zdaniem jest popularyzowanie historii?

„To dzielenie się swoją wiedzą, przekazywanie jej w sposób ciekawy, autentyczny, przystępny i systematyczny, przy użyciu różnych form i kanałów, tak by poruszać emocje i pobudzać wyobraźnię odbiorców” - powiedział Michał Młotek portalowi Nauka w Polsce. „To dialog z odbiorcami, ułatwianie rozumienia historii, zachęcanie odbiorców do własnych poszukiwań. To droga do zainteresowania sprawami miasta - dodał. - Popularyzacja historii bywa trudna, szczególnie wtedy, gdy podejmuje się tematy trudne, złożone i kontrowersyjne” - przyznaje kandydat.

A wszystko zaczęło się od pierwszego w Polsce internetowego muzeum, którego koncepcję Michał Młotek opracował w 2005 r.

„Gdy tworzyłem pierwsze Internetowe Muzeum Iławy, które - jak się okazało - pochłonęło mnie na kolejne siedemnaście lat, to było coś nowego. To był nowy pomysł na mówienie o mieście i jego historii. Stworzyłem je, by wypełnić lukę związaną z brakiem w Iławie prawdziwego muzeum” - zaznaczył kandydat. Jak dodał, „po siedemnastu latach Iława nadal nie ma miejsca zajmującego się w sposób zorganizowany edukacją, popularyzacją historii i gromadzeniem zabytków”.

Tymczasem Internetowe Muzeum Ziemi Iławskiej z czasem przekształciło się w archiwum społeczne Internetowe Muzeum Iławy - www.ilawasprzedlat.pl, wokół którego utworzyła się społeczność osób zainteresowanych historią i sprawami miasta. Liczy ona obecnie ponad 6 tys. osób.

„Dzięki statystykom wiem, jak wiele osób korzysta obecnie z zasobów muzeum, które w ciągu siedemnastu lat stało się bazą wiedzy o Iławie, społecznym archiwum, czymś na kształt miejskiej encyklopedii” - mówi. Przyznaje, że najwięcej popularyzatorskiej pracy włożył w rozwój Internetowego Muzeum Iławy. „Dumny jestem z tego, że przez te wszystkie lata udało mi się trafić z przekazem do osób, które inaczej nie zainteresowałyby się miastem i jego historią, że moje działania przyczyniły się do zwiększenia wiedzy o Iławie, szczególnie wśród osób młodych, do budowania poczucia tożsamości lokalnej i do promocji miasta” - zaznacza.

Po 2005 r. powstało w Polsce wiele cyfrowych muzeów. W 2017 r. za Internetowe Muzeum Iławy kandydat został nagrodzony przez Generalnego Konserwatora Zabytków za najlepszy projekt edukacyjny o dziedzictwie (II miejsce w kategorii "Wystawy i projekty multimedialne").

A potem rozkwitły miejskie spacery...

W 2014 r. Michał Młotek zorganizował pierwszy tematyczny spacer edukacyjny po Iławie. Rok później opracował koncepcję cyklu spacerów “Historia jednej ulicy”, które trwają do dnia dzisiejszego. Od początku ich istnienia wzięło w nich udział ponad 10 tys. osób. Do współpracy zaprosił przewodnika Dariusza Paczkowskiego.

„Idea spacerów polega na organizacji spotkań społeczności internetowej skupionej wokół muzeum cyfrowego oraz iławian na terenie miasta - raz w miesiącu na innej ulicy. To jedna z nielicznych, niekomercyjnych i społecznych inicjatyw, które odbywają się w Polsce i organizowane są oddolnie przez tak długi czas” - czytamy w zgłoszeniu do konkursu.

Michał Młotek w rozmowie z serwisem Nauka w Polsce przyznaje, że „organizacja edukacyjnych spacerów po Iławie daje mu najwięcej satysfakcji, z uwagi na bezpośredni kontakt z uczestnikami”. W ostatnich trzech spacerach udział wzięło ponad 600 osób.

„Cały czas zaskakuje mnie to, jak wielu mieszkańców poświęca swój wolny czas, by spędzić go na wycieczkach po mieście, w którym na co dzień żyją. W czerwcu tego roku na jednej z wypraw, które od 2014 roku organizuję z Dariuszem Paczkowskim, pojawiło się aż 250 osób!” - podkreślił Michał Młotek.

W ciągu ostatnich 8 lat zorganizowano 60 różnych spacerów w ramach cykli “Historia jednej ulicy”, “Nowa historia jednej ulicy”, “75 lat polskiej Iławy”, “Wyprawy po starej granicy polsko-niemieckiej” i wypraw tematycznych oraz wypraw poza Iławę, podczas których szukano śladów miasta w innych miejscach (np. w Olsztynie i Działdowie).

Za cykl spacerów "Historia jednej ulicy" Michał Młotek został nagrodzony przez Generalnego Konserwatora Zabytków na najlepszy projekt edukacyjny o dziedzictwie (I miejsce w kategorii "Aktywności plenerowe", wspólnie z Dariuszem Paczkowskim).

Jego miejskie spacery zainspirowały popularyzatorów historii w innych miastach do organizacji podobnych wydarzeń (reportaż Alicji Kulig z Polskiego Radia Olsztyn).

Jego zdaniem „w całej Polsce jest duże zapotrzebowanie na takie inicjatywy”. „Cieszy mnie to, że w wielu miastach odbywają się od niedawna podobne działania” - skomentował Młotek.

Jak zaznaczono w zgłoszeniu do konkursu, Michał Młotek „wykorzystuje Internet do ułatwienia rozumienia historii, szczególnie u młodszych osób”.

„Udowodnił ponadto, że działania popularyzatorskie mogą być drogą do związywania ludzi z miejscem, do wzmacniania poczucia odpowiedzialności za miejsce. Pokazał też, jak duży wpływ mają media społecznościowe, będące dziś powszechnym źródłem wiedzy, informacji i rozrywki, na wiedzę i świadomość historyczną” - czytamy w zgłoszeniu do konkursu.

Wybrane działania i aktywności kandydata sprzed 2019 r. zostały opisane i trafiły do publikacji "Lokalne Inspiracje" wydanej przez Narodowe Centrum Kultury (Iława multimedialnie i lokalnie ).

Michał Młotek prowadzi również regularnie w miejskich szkołach lekcje z wiedzy o Iławie. W latach 2013-2022 wziął udział w dziesiątkach spotkań autorskich, przeprowadził dziesiątki wykładów, chętnie powiadał o historii miasta i regionu.

Michał Młotek jest autorem artykułów ukazujących się w ogólnopolskich czasopismach historycznych oraz autorem Polskiej Mapy Skarbów, narzędzia gromadzącego dane o odkryciach skarbów sprzed 1945 roku. Mapa doczekała się już 1 miliona odsłon. Wypowiada się też jako znawca w historycznych filmach dokumentalnych.

Kandydat odegrał ważną rolę w zabezpieczeniu, ujawnieniu, zgłoszeniu i popularyzacji odkrycia depozytu hrabiego Hansa Joachima von Finckensteina, który znajduje się dziś w muzeum w Olsztynie.

Jako wolontariusz organizował i prowadził badania towarzyszące pracom archeologicznym w obiektach sakralnych. Badania prowadzone na terenach poklasztornych w Łąkach Bratiańskich zostały sfilmowane, trafiły do programu “Dzieje złotego” NBP i stanowią przykład dobrej współpracy środowisk naukowych z detektorystami.

Oprócz mieszkańców Iławy i internautów jego działaniami zainteresowani są np. naukowcy, którzy korzystają z jego ustaleń, powołując się na nie we własnych książkach oraz archeolodzy, muzealnicy, do których trafiają zabytki odkrywane przez Michała Młotka podczas badań terenowych prowadzonych społecznie oraz uczestnicy spotkań autorskich i wydarzeń, w których bierze udział w charakterze gościa lub prelegenta.

Michał Młotek jest też autorem książek. Jego debiutem była książka “Tajemnice pogranicza”, która ukazała się w 2013 roku w Krakowie. Poświęcił ją tematyce plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu z 1920 roku oraz postaci Stefana Żeromskiego i jego podróży po pograniczu polsko-niemieckim.

Napisał dwie powieści historyczne: “Noc patagonów” i “Zapiski Hansa Heinricha”, których akcja rozgrywa się w różnych epokach na Warmii i Mazurach.

Jest autorem podcastu “Kronika zaginionego miasta” o powojennej historii Iławy (seria) oraz filmów dokumentalnych o wybranych epizodach z dziejów Warmii i Mazur (przykładowy odcinek).

Za swoje wieloletnie i systematyczne działania i inicjatywy popularyzatorskie o charakterze niekomercyjnym podejmowane w obszarze kultury, turystyki i ochrony dziedzictwa, odznaczony został srebrną odznaką "Za Opiekę nad Zabytkami" i odznakami "Za Zasługi dla Turystyki" i "Zasłużony dla Kultury Polskiej".

Nauka w Polsce, Anna Mikołajczyk - Kłębek

amk/ ekr/