„+Art in the Pre-Hispanic Southwest: An Archaeology of Native American Cultures+ (pol. Sztuka i archeologia kultur indiańskich prekolumbijskiego Południowego Zachodu USA), autorstwa dr. hab. Radosława Palonki z Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, będąca syntezą rozwoju kulturowego społeczności indiańskich, jest ewenementem, ponieważ została napisana z perspektywy Europejczyka, mimo że Amerykanie mają wielu wybitych specjalistów w tym zakresie” – poinformował w czwartek Adam Koprowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dr hab. Radosław Palonka od 2011 r. prowadzi projekt badawczy w regionie Mesa Verde w Kolorado w USA. Tereny te słyną z miast skalnych Indian z prekolumbijskiej kultury Pueblo, budowanych w niszach i schroniskach skalnych na stokach stromych kanionów.

Zgodnie z informacjami UJ, jest to pierwszy samodzielny polski projekt archeologiczny w Stanach Zjednoczonych i obecnie jedyny europejski prowadzony na tym obszarze. Badania finansowane są m.in. z grantów Narodowego Centrum Nauki, US Bureau of Land Management, środków własnych uczelni i Konsulatu Generalnego i Ambasady USA w Polsce.

Zakres chronologiczny monografii "Art in the Pre-Hispanic Southwest: An Archaeology of Native American Cultures" to ostatnie 20 tys. lat, od momentu pojawienia się na Południowym Zachodzie pierwszych ludzi, przodków dzisiejszych Indian, do przybycia Europejczyków w XVI wieku. Praca obejmuje więc czasy od okresu paleoindiańskiego, poprzez okresy archaiczny i formatywny oraz późniejsze wysoko rozwinięte kultury i cywilizacje rolnicze: Pueblo, Casas Grandes, Hohokam, Mogollon/Mimbres i Fremont. Opisane jest także przybycie, 500-600 lat temu, na te tereny ludów nomadycznych: Atapasków – słynnych Apaczów i Nawahów – oraz ludów mówiących językami numicznymi, w tym m.in. Ute i Pajutów.

„Nacisk położony jest na opisy przemian osadniczych, kultury materialnej, ale także analizy ikonografii ceramiki i sztuki naskalnej. To połączenie badań nad osadnictwem, kulturą materialną i sztuką naskalną jest unikalną próbą całościowej rekonstrukcji kultur prekolumbijskich” – wyjaśnił Radosław Palonka. Z publikacji można dowiedzieć się również m.in. o prawodawstwie amerykańskim i ochronie dziedzictwa kulturowego.

Najnowsza książka dr. hab. Radosława Palonki jest przetłumaczoną i rozszerzoną wersją jego habilitacji "Sztuka i archeologia kultur indiańskich prekolumbijskiego Południowego Zachodu USA", która ukazała się nakładem Wydawnictwa UJ w 2019 r.(PAP)

Beata Kołodziej

bko/ zan/