Naukowcy z KUL zbadali, jak młodzi ludzie korzystają z Instagrama

W badaniu kwestionariuszowym wzięło udział 1600 osób z Lublina, Katowic, Warszawy i Szczecina. Przeprowadzono je w dwóch grupach: w wieku 16-18 lat oraz w wieku 19- 25 lat. "Ta druga grupa jest bowiem najliczniejszą grupą użytkowników Instagrama, według raportu Gemiusa (2018); byli to uczniowie szkół ponadpodstawowych i studenci szkół wyższych" - podali autorzy badań.

Okazało się, że osoby z niskim poziomem samooceny częściej korzystają z Instagrama w sposób problematyczny. "Wynik ten oznacza, że osoby, którym brakuje wiary w siebie i które czują się gorsze, porównując się z innymi osobami, mogą częściej logować się na Instagram i korzystać z niego w sposób nadmierny" - wskazuje dr hab. Aneta Przepiórka z Katedry Psychologii Emocji i Motywacji Instytut Psychologii Wydziału Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Tłumaczy, że "tłem dla tego wyniku mogłaby być teoria społecznej kompensacji, według której biedny staje się bogaty (poor-get-richer), czyli osoby o pewnych niedostatkach społecznych, czy właśnie o niskiej samoocenie, poszukują na portalach społecznościowych potwierdzenia swojej wartości i próbują zrekompensować sobie mniej satysfakcjonujące relacje ze świata rzeczywistego".

"Co więcej, osoby, które korzystają z Instagrama w sposób problematyczny, mają niższy poziom przekonania o swojej skuteczności działania. Być może, postrzegając siebie jako osobę nieradzącą sobie w życiu prywatnym, zawodowym, nierealizującą w sposób efektywny postawionych celów, szukają ucieczki w życiu wirtualnym, gdzie mogą odpowiednio kreować swój pozytywny wizerunek" - podano w informacji prasowej podsumowującej badania.

Osoby, które gorzej oceniają swoje kompetencje i poczucie sprawstwa w życiu codziennym, częściej korzystają z Instagrama. "Ten kierunek zależności potwierdzają inne badania, gdzie wskazano na ujemną zależność pomiędzy samoskutecznością a zależnością od Internetu" - podano w informacji.

Wyniki badania pokazują również, że osoby częściej korzystające w sposób problematyczny z Instagrama są mniej zadowolone ze swojego ciała oraz ze swojej wagi. "Byłoby to zgodne z innymi wynikami badań, które wskazują jednoznacznie, jak negatywny wpływ ma Instagram na obraz ciała jego użytkowników" - podkreślili autorzy badań w informacji prasowej.

Jak przypomnieli, raport brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego z 2017 r. wskazywał, że Instagram wśród innych pięciu platform, w tym Youtube, Snapchat, Facebook i Twitter, ma najbardziej negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie młodych ludzi.

Ciekawym wynikiem – zdaniem badaczy - było to, że osoby korzystające z Instagrama w sposób problematyczny, częściej jednak miały pozytywny obraz swojego ciała w ocenie innych. "Być może różnego rodzaju funkcje dostępne na Instagramie pozwalają na ulepszanie zdjęć, a tym samym pokazywanie siebie w bardziej korzystnym świetle niż w rzeczywistości, co sprzyja wrażeniu, że jesteśmy pozytywnie oceniani przez innych użytkowników tej platformy" – przypuszczają naukowcy.

Poza tym, osoby korzystające w sposób nadmierny z Instagrama, również częściej przejawiają zachowania prozdrowotne.

"Takie osoby częściej starają się zdrowo odżywiać, unikać używek, mieć zdrowe nawyki, mieć większą aktywność fizyczną. Być może wynika to również z nadmiernego skupienia na swoim wyglądzie" - zaznaczyli autorzy badania.

Potrzeba bycia atrakcyjnymi i troski o swoje ciało może wiązać się z nadmiernymi korzystaniem z Instagrama, gdzie również użytkownicy w dużym stopniu koncentrują się na swoim ciele i wyglądzie. Ten kierunek wywodu potwierdza się w otrzymanych wynikach, gdzie kolejnym ważnym predyktorem dla oceny ciała są zachowania prozdrowotne. Okazuje się, że im lepsze nawyki żywieniowe, troska o swoje zdrowie i ciało, tym większe zadowolenie z obrazu ciała.

Badania zostały zrealizowane w ramach projektu "Przekonania o sobie, zachowania zdrowotne a ocena ciała: moderująca rola uzależnienia od Instagrama" w ramach Narodowego Programu Zdrowia przy wsparciu Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych. Wyniki badań zaprezentowano podczas konferencji prasowej zorganizowanej 12 sierpnia przez Fundację Inspiratornia.

Instagram jest używany przede wszystkim do udostępniania zdjęć i obrazów oraz jest jednym z najbardziej popularnych portali społecznościowych. Obecnie ma na całym świecie ponad 1 miliard użytkowników. W Polsce na Instagramie było zarejestrowanych ponad 6 mln użytkowników - z reguły osób młodych w wieku od 16 do 34 r.ż.

Nadal niewiele jest jednak badań, które dotyczyłyby związku między korzystaniem z Instagrama a jego wpływem na postrzeganie swojego ciała, zwłaszcza u młodych osób.

"Adolescencja jest tym okresem, gdzie ważną rolę w tworzeniu własnego Ja i obrazu siebie pełnią czynniki społeczne i kulturowe. U młodych osób obraz siebie kształtowany jest przez interakcje człowieka z otoczeniem; a poprzez to doświadczenie budują pozytywny lub negatywny stosunek do samego siebie" - podkreślają autorzy badań.

PAP - Nauka w Polsce

amk/ agt/