W 2022 r. Polska Akademia Nauk (PAN) obchodzi 70-lecie istnienia. Z tej okazji w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie odbyła się w piątek uroczystość, w której udział wzięli m.in. politycy, samorządowcy i przedstawiciele świata nauki.

"Przybyłem tu z ogromną radością, z dumą z naszej perły, z naszego klejnotu, jakim jest Polska Akademia Nauk, która ma już 70 lat. Ktoś powie, że to jest wiek, kiedy trzeba iść na emeryturę, ale jestem przeciwnego zdania, ponieważ duch tej organizacji jest młody" – stwierdził marszałek Senatu Tomasz Grodzki.

Kontynuował, że patrząc na dokonania instytutów PAN, liczbę prowadzonych programów, pozycjonowanie akademii w klasyfikacjach obejmujących świat nauki, to można być dumnym. "Jestem niezwykle rad, że PAN jest obecna w zasadzie od Arktyki po Antarktydę” – powiedział Grodzki.

Marszałek Senatu wskazywał, że izba kieruje się zasadą znaną z medycyny EBM - evidence based medicine, czyli medycyny opartej na faktach i dowodach. Zasada ta – jak akcentował - rozciąga się na cały świat nauki.

"Niezwykle sobie cenimy współpracę z fachowcami, z rzetelną nauką, która potrafi oddzielić ziarno od plew. W zalewie fake newsów, teorii spiskowych, kłamstw i prób wpływania na społeczeństwo przez sianie dezinformacji Polska Akademia Nauk jawi się jako oaza wolnej myśli, jako oaza prawda, oaza dociekania, jaka jest prawdziwa natura zjawisk, jak można je ocenić, opisać i dodać nowy impuls naukowy wielu z nich" – mówił Tomasz Grodzki.

Marszałek dziękował też społeczności akademii m.in. za wsparcie okazywane gościom i przyjaciołom z Ukrainy, wśród których jest wielu przedstawicieli świata nauki.

Odczytano również list premiera Mateusza Morawieckiego. Szef rządu pogratulował jubileuszu instytucji stanowiącej - jak zaznaczył - "prestiżową reprezentację polskich środowisk naukowych". "Składam wyrazy wdzięczności i uznania dla osiągnięć, które stanowiąc cenny wkład w rozwój nauki i przyczyniają się do rozwoju naszej ojczyzny" - napisał premier.

Przypomniał, że wśród założycieli PAN znaleźli się "wybitni reprezentanci rożnych dyscyplin naukowych m.in. Wacław Sierpiński, Ludwik Hirszfeld, czy Tadeusz Manteuffel". Zaznaczył, że do dziś Akademia "zrzesza uczonych o wybitnym dorobku i autorytecie". "Prowadząc działalność badawczą, edukacyjną i doradczą a także szereg instytucji nauki - wnosi istotny wkład w rozwój polskiego życia naukowego, kulturalnego, społecznego i gospodarczego.

Premier Morawiecki podkreślił, że "nauka stanowi jeden z najważniejszych elementów wspólnego dorobków ludzkości" przyczyniając się "do radykalnej zmiany oblicza świata".

Przyznał, że obecne zmiany cywilizacyjne zachodzą w tempie i skali, której wcześniej nie znano.

"Stajemy w obliczu wyzwań, które poprzednie pokolenia uważały za kwestie odległej przyszłości. Ta przyszłość, to jednak nasza teraźniejszość. (...) Konieczne jest, zatem naukowe zaplecze, które może nam zapewnić głos ekspertów niezbędny dla wypracowania najwłaściwszych rozwiązań, podejmowania dobrych decyzji a także podnoszenia merytorycznej jakości debaty publicznej" - ocenił premier Morawiecki.

Podkreślił, że "świat nauki to w dzisiejszych czasach kapitał, który trudno przecenić; to dla każdego nowoczesnego państwa kapitał niezbędny"

Z kolei prezes PAN prof. Jerzy Duszyński ocenił, że akademia jest ciągle prężną, niezwykle ważną instytucją naukową w systemie nauki w Polsce. Wskazał, że "kamienie milowe", główne zamierzenia i dokonania akademii w ostatnim czasie to m.in.: uporządkowanie afiliacji instytutów, utworzenie biura ds. doskonałości i udział w kampaniach społecznych.

"Niewątpliwie przyczyniamy się do wzmocnienia wizerunku Polski w nauce międzynarodowej. Jesteśmy ważnym partnerem wielu przedsięwzięć” – zaznaczył prof. Duszyński. Akcentował też m.in., że PAN uczestniczy w programach pomocowych dla naukowców z Ukrainy.

Profesor przypomniał też, że trwają prace nad reformą PAN. "Patrzymy realistycznie, widzimy, że jest potrzeba zmian. Jesteśmy gotowi, by te zmiany zaproponować” – dodał.

Odczytano też list szefa MEiN Przemysława Czarnka. "Dzięki pasji, wiedzy i zaangażowaniu każdego z przedstawicieli PAN od siedmiu dekad możemy w pełni doświadczać piękna nauki" - zauważył. Ocenił, że akademia skupia eminentne grono polskich i zagranicznych uczonych.

"Od momentu swojego powstania służy społeczeństwu poprzez rozwijanie i upowszechnianie nauki oraz wzbogacanie kultury narodowej. Moje ogromne uznanie budzi autorytet akademii zbudowany na fundamencie wiedzy i doświadczeniach związanych z nią największych naukowych talentów, których codzienny trud sprawia, że jesteśmy krajem docenianym i szanowanym na arenie światowej" - zaznaczył.

W ramach obchodów 70-lecia PAN otwarto w piątek w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie wystawę plenerowa w alei Dębowej opowiadająca historię PAN. Zaprezentowano również książkę, w której współcześni pisarze napisali eseje na temat 20 wybitnych badaczek i badaczy związanych z Polską. Jak czytamy na stronie PAN "W poszukiwaniu lepszego świata. 20 opowieści o postaciach nauki" to opowieść o ludziach nauki i o pasji, z jaką zgłębiali świat, poszukując tego lepszego. Książkę można przeczytać bezpłatnie na stronie: https://www.pan.pl/20Postaci/. W alei Lipowej Ogrodu Botanicznego PAN odsłonięto ławeczki poświęcone poszczególnym postaciom opisanym w publikacji.

PAN powstała w 1952 roku w wyniku ustaleń I Kongresu Nauki Polskiej na podstawach Polskiej Akademii Umiejętności oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Filarem akademii są członkowie PAN zrzeszeni w korporacji uczonych. To wybitni badacze, wyróżniający się szczególnym dorobkiem i autorytetem. Członkostwo w PAN jest zaszczytem i wyrazem najwyższego uznania. To do 350 członków krajowych i ok. 170 członków zagranicznych. Działają w ramach pięciu wydziałów. Od 2010 roku w strukturach PAN działa też Akademia Młodych Uczonych, która skupia utalentowanych naukowców młodego pokolenia.

Drugim filarem PAN jest sieć badawcza, złożona z 69 instytutów naukowych oraz instytutu pozawydziałowego. Prowadzą projekty naukowe w niemal wszystkich dziedzinach naukowych. Pracuje tam ponad 9 tys. pracowników, w tym niemal 4,1 tys. badaczy. PAN posiada też stacje zagraniczne, biblioteki, archiwa, muzea, ogrody czy ośrodki konferencyjne.

Komitety i zespoły doradcze PAN zajmują się upowszechnianiem nauki i dostarczaniem ekspertyz kluczowych dla prowadzenia rzetelnej debaty publicznej.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski, Katarzyna Lechowicz-Dyl, Magdalena Gronek

szz/ ktl/ mgw/ mhr/