Cukrzyca typu 2 (T2D) jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych i najpoważniejszych chorób metabolicznych. W roku 2019 chorowało na nią około 9,3 proc. światowej populacji, a liczba związanych z T2D zgonów, zwłaszcza z powodu choroby sercowo-naczyniowej jest wysoka. Znanych jest wiele behawioralnych, środowiskowych i genetycznych czynników ryzyka, ale do niedawna uważano, że wirusy odgrywają rolę tylko w rozwoju cukrzycy typu 1, w której trzustka przestaje wytwarzać wystarczającą ilość insuliny.

U osoby w stanie przedcukrzycowym można rozpoznać nieprawidłową glikemię na czczo (IFG) lub nieprawidłową tolerancję glukozy (IGT). Wcześniejsze badania wykazały, że częstość występowania T2D jest znacznie wyższa u osób w stanie przedcukrzycowym (7,6 proc. na osoborok) niż wśród osób z prawidłową tolerancją glukozy (0,6 proc. na osoborok).

Herpeswirusy są jednymi z najczęściej występujących u ludzi wirusów. Obecnie znanych jest osiem ich typów: wirusy opryszczki zwykłej (HSV) 1 i 2, wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV), wirus Epsteina-Barr (EBV), wirus cytomegalii (CMV) oraz wirusy opryszczki ludzkiej (HHV) 6, 7 i 8. Po początkowym, zwykle łagodnym lub bezobjawowym zakażeniu pierwotnym wszystkie herpeswirusy powodują trwające całe życie, utajone zakażenia u swoich gospodarzy.

Zespół doktora Tima Woelfle z Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium przeanalizował dane dotyczące stanu zdrowia 1967 osób zebrane w ramach populacyjnej platformy badawczej KORA (Cooperative Health Research in the Augsburg Region) na południu Niemiec. W latach 2006-2008 oraz powtórnie w latach 2013-2014 u uczestników wykonywano testy na obecność ludzkich herpeswirusów, doustne testy tolerancji glukozy (OGTT) oraz pomiar hemoglobiny glikowanej (HbA1c) pozwalający kontrolować poziom cukru we krwi w ciągu ostatnich 3 miesięcy.

Wyjściowa mediana wieku w grupie badanej wynosiła 54 lata, 962 (49 proc.) stanowili mężczyźni, a 999 (51proc.) - kobiety.

Częstość występowania stanu przedcukrzycowego (IFG i IGT) wynosiła 27,5 proc. na początku badania i 36,2 proc. w okresie obserwacji, podczas gdy T2D występowała u 8,5 proc. uczestników na początku badania i 14,6 proc. w okresie obserwacji. Spośród 1257 ochotników z prawidłową tolerancją glukozy wyjściowo u 364 rozwinął się stan przedcukrzycowy, a u 17 rozwinęło się T2D (średni okres obserwacji wynosił 6,5 roku).

Autorzy stwierdzili, że wiek, BMI, palenie tytoniu i lata edukacji miały związek z ryzykiem rozwoju zarówno stanu przedcukrzycowego, jak i T2D.

Analizy krwi na początku badania wykazały, że wirus Epsteina-Barr (EBV) był najbardziej rozpowszechnionym herpeswirusem, przy czym 98 proc. badanej grupy było seropozytywnych. Kolejnymi co do rozpowszechnienia okazały się HSV1 (88 proc.), HHV7 (85 proc.), VZV (79 proc.), CMV (46 proc.), HHV6 (39 proc.) i HSV2 (11 proc.). Uczestnicy byli seropozytywni dla średnio 4,4 herpeswirusów na początku badania i 4,7 w okresie obserwacji. Około jedna trzecia (34 proc.) uzyskała pozytywny wynik na obecność większej liczby wirusów pod koniec badania. W okresie obserwacji 54 proc. miało tę samą liczbę, a tylko 12 proc. było pozytywnych dla mniejszej liczby wirusów niż na początku.

Spośród siedmiu zbadanych herpeswirusów HSV2 i CMV były związane z występowaniem stanu przedcukrzycowego u osób z prawidłową tolerancją glukozy na początku badania, które były seronegatywne, przy czym infekcja CMV była związana z 33 proc. zwiększoną częstością występowania stanu przedcukrzycowego.

Badania wykazały, że zarówno HSV2, jak i CMV konsekwentnie i komplementarnie przyczyniały się do rozwoju stanu przedcukrzycowego, nawet po uwzględnieniu wpływu płci, wieku, BMI, wykształcenia, palenia, aktywności fizycznej, cukrzycy rodziców, nadciśnienia, poziomu lipidów, insulinooporności i poziomu glukozy na czczo.

Stwierdzono również, że HSV2 jest powiązany z wyższymi poziomami hemoglobiny glikowanej, niezależnie od innych czynników zakłócających i częstości występowania samego stanu przedcukrzycowego.

„Nasze badanie sugerowało, że chociaż częstość występowania stanu przedcukrzycowego była głównie wyjaśniana przez wiek, BMI, poziom cholesterolu i poziom glukozy na czczo, zarówno HSV2 jak i CMV dały dodatkowe informacje o ryzyku, pomimo wysokiej częstości występowania i współwystępowania wirusów” - komentują badacze.

Mechanizmy, za pomocą których wirusy te mogą przyczyniać się do rozwoju stanu przedcukrzycowego muszą być dopiero odkryte. Zarówno HSV2, jak i CMV powodują przewlekłe infekcje, które mogą wpływać na układ odpornościowy poprzez stymulację lub tłumienie jego aktywności, co z kolei może wpływać na układ hormonalny. Wcześniejsze badania wykazały, że istnieją jeszcze nieznane przyczyny T2D, oprócz tych związanych z rozwojem zespołu metabolicznego.

Jak podsumowują autorzy: „Wyniki te podkreślają związek między wirusami a stanem przedcukrzycowym oraz potrzebę dalszych badań oceniających strategie zapobiegania zakażeniem wirusami, w tym prawdopodobnie opracowanie skutecznych szczepionek przeciwko herpeswirusom”.

Źródło: https://diabetologia-journal.org/2022/05/12/new-study-reveals-that-herpesvirus-infection-may-increase-the-risk-of-developing-diabetes/

(PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ekr/