Ciągły rozwój dróg poważnie zagraża różnorodności biologicznej i ekosystemom na całym świecie, powodując podział terenów na coraz mniejsze fragmenty. Wprowadzając jako pierwszy kraj w Europie narodową politykę ochrony bezdroży, Grecja objęła ochroną prawną sześć górskich obszarów Natura 2000, co ma zapobiec ich dalszej fragmentacji.

Premier Grecji Kyriakos Mitsotakis ogłosił program ochrony „Nietknięte Góry” na konferencji klimatycznej (COP26) i przedstawił go 21 stycznia 2022 r. Sześć decyzji ministerialnych podpisał wiceminister środowiska i energii Giorgos Amyras.

Ustawodawstwo wyklucza wszelkie sztuczne zmiany w środowisku naturalnym, które zmieniają charakter sześciu obszarów dziewiczych gór. Oznacza to, że bez zmian pozostanie 974 km2 terenów górskich (0,74 proc. powierzchni Grecji). Nowe drogi i inna infrastruktura są tam zakazane. Ma to być początek szerszej krajowej polityki.

Society for Conservation Biology-European Section (SCB-ES), reprezentująca 28 krajów europejskich międzynarodowa organizacja profesjonalistów zajmujących się ochroną przyrody uważa grecką inicjatywę za pionierską w Europie i kluczowy krok w łagodzeniu kryzysu klimatycznego i bioróżnorodności. „Mamy nadzieję, że ta ważna inicjatywa będzie kontynuowana w Grecji i zachęci inne kraje europejskie do utrzymania ostanich obszarów bezdrożnych w Europie”, mówi John Piccolo, przewodniczący SCB-ES.

Europa jest kontynentem o największej fragmentacji związanej z drogami, ale nadal posiada duże połacie nierozdrobnionych ziem naturalnych. Naukowcy wzywają do powstrzymania rozbudowy infrastruktury na obszarach o wysokiej bioróżnorodności oraz do wdrożenia polityki bezdroży dla bioróżnorodności i zachowania funkcji ekosystemów. Podczas gdy obszary pozbawione dróg są od 20 lat chronione w USA zgodnie z regułą ochrony obszarów bezdrożnych, Grecja jest pierwszym krajem w Europie, który legalnie rozwiązuje sedno problemu: niekontrolowany rozwój dróg, który jest niepowstrzymanym motorem zmian w użytkowaniu gruntów.

Strategia UE na rzecz różnorodności biologicznej 2030 zobowiązuje do ochrony co najmniej 30 proc. powierzchni lądowej UE i zapewnienia ścisłej ochrony jednej trzeciej tej powierzchni. „Paradoksalne jest to, że w tym samym czasie, kiedy miliardy euro zostaną zainwestowane w przywracanie zdegradowanych gruntów w ramach unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej, naturalne i nieskazitelne ekosystemy pozostają podatne na nowe drogi i projekty pochłaniające ziemię” – mówi Vassiliki Kati, grecki profesor z University of Ioannina, główny autor publikacji, która dostarczyła dowodów do podjęcia tej decyzji politycznej.

Zdaniem specjalistów z University of Ioannina zapewnienie statusu prawnego bezdroży pozostałym nierozdrobnionym obszarom będzie prostym i opłacalnym sposobem na zaradzenie kryzysowi klimatycznemu i kryzysowi bioróżnorodności w UE. Grecka inicjatywa powinna inspirować politykę ochrony bezdroży w innych częściach Europy i świata. (PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ zan/