Wilson uważany jest za jedego z czołowych biologów i przyrodoznawców na świecie.

Urodził się w 1929 roku w amerykańskiej Alabamie. Entomologią, czyli nauką o owadach, zainteresował się już w dzieciństwie, kiedy całe dnie spędzał na mokradłach i w lesie, zbierając węże, motyle i mrówki, które w późniejszym życiu stały się jego naukową specjalnością (odkrył ich w sumie ponad 400 gatunków). Za jedno ze swoich największych osiągnięć naukowych uważał odkrycie tego, jak mrówki informują się wzajemnie o zagrożeniu i badania związane z docieraniem przez nie do źródła pokarmu. Szlaki te mrówki oznaczają, wydzielając specjalne substancje chemiczne.

Przez 70 lat życia związany był z Uniwersytetem Harvarda, gdzie prowadził pionierskie badania na temat środowiska, zachowań zwierząt, komunikacji i bioróżnorodności.

Znany jest jako "ojciec bioróżnorodności", a także "ojciec socjobiologii" - nauki, która wyjaśnia zachowania społeczne, odwołując się do doboru naturalnego jako mechanizmu działającego na poziomie organizmu lub poszczególnych genów. Wydanie przez Wilsona w 1975 roku książki "Sociobiology: the New Synthesis" wzbudziła w środowisku naukowym spore kontrowersje. Niektórzy eksperci interpretowali ją jako podstawę do wnioskowania, że część zachowań ludzkich - takich jak altruizm czy wrogość - jest determinowana raczej przez geny ("naturę"), niż wpływ środowiska ("wychowanie").

Wilson przyczynił się też do rozwoju teorii ekologii, pracując - m.in. wraz z innym amerykańskim ekologiem i biogeografem Robertem MacArthurem - nad teorią biogeografii wysp.

W ostatnich latach życia dużo czasu poświęcił kwestiom globalnej ochrony środowiska. O śmierci naukowca poinformowała w poniedziałek fundacja Half-Earth Project (https://www.half-earthproject.org/), założona przez niego z myślą o działaniach na rzecz objęcia ochroną połowy lądów i mórz na Ziemi - tak, aby zachować wystarczająco dużą powierzchnię ekosystemów - zróżnicowanych i pozostających w łączności. Miałoby to przeciwdziałać wymieraniu gatunków, którego obecne tempo - jak oceniają naukowcy - jest najszybsze w skali 10 mln lat.

Napisał ponad 30 książek. Był autorem ponad 430 publikacji naukowych, z których część była eksponowana na okładkach "Science" czy "Nature" i należy do najczęściej cytowanych w historii. Za swoje prace otrzymał ponad 150 prestiżowych nagród i wyróżnień, m.in. National Medal of Science, Nagrodę Crafoorda (nagroda Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk i Fundacji Crafoorda w Lund za badania prowadzone w dziedzinach, których nie honoruje się Noblem) i dwukrotnie Nagrodę Pulitzera (za "O ludzkiej naturze" i "Mrówki", napisane wraz z Bertem Holldoblerem). Jest także laureatem Nagrody Lowella Thomasa. Otrzymał 40 doktoratów honoris causa.

Na jego cześć nazwano dwa nowoodkryte gatunki zwierząt.

W 1995 roku "The Times" uznał Wilsona za jedną z 25 najbardziej wpływowych osób w USA, a w 1996 umieszczono go na liście stu najbardziej wpływowych naukowców w historii. W 2000 roku pismo "The Times" oraz organizacja Audubon okrzyknęły go jednym ze stu najważniejszych naukowców zajmujących się środowiskiem (100 Leading Environmentalists of the Century). W 2005 r. amerykański dwumiesięcznik "Foreign Policy" uznał go za jednego ze stu najważniejszych intelektualistów świata. Z kolei w 2008 r. "Britannica Guide" wymienił go w gronie setki najważniejszych naukowców w historii. (PAP)

Anna Ślązak

zan/