Według gromadzącej globalne dane o genomie koronawirusa bazy GISAID Omikron obecny jest w 69 krajach świata, natomiast zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rozprzestrzenił się już w ponad 77 państwach.

"Rzeczywistość jest jednak taka, że wariant ten prawdopodobnie można znaleźć w większości krajów świata, mimo że nie został tam jeszcze wykryty; Omikron rozprzestrzenia się w tempie, którego nie widzieliśmy przy żadnym innym wariancie" - ocenił we wtorek sekretarz generalny WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus.

"Obecnie Omikron jest nadal rzadkością w Europie, ale jeśli nadal będzie się tak rozwijał, to zdominuje Europę za mniej więcej dwa do czterech tygodni. Obecnie dane z Danii i Wielkiej Brytanii pokazują, że liczba infekcji podwaja się co trzy do czterech dni" - powiedział w poniedziałek prof. Richard Neher z międzynarodowej bazy wirusów Nextstrain w rozmowie opublikowanej na stronie Uniwersytetu w Bazylei.

Zdaniem Nehera nowa odmiana jest "prawie trzykrotnie bardziej zaraźliwa", co jest spowodowane faktem, że "zarażają się zarówno osoby zaszczepione, jak i nieszczepione, podczas gdy zaszczepieni są w dużym stopniu chronieni przed zakażeniem Deltą".

Po raz pierwszy od czasu, gdy w kwietniu Delta została sklasyfikowana przez WHO jako wariant alarmowy (VOC) odsetek sekwencji tego wariantu zarejestrowanych w GISAID spadł w tym tygodniu w porównaniu z innymi wariantami alarmowymi. Zdaniem WHO, do tych danych należy podchodzić z ostrożnością, ponieważ kraje mogą przeprowadzać ukierunkowane sekwencjonowanie w poszukiwaniu Omikrona, a zatem przesyłać mniej sekwencji innych odmian.

Spośród krajów, które zgłosiły Omikrona do GISAID, największy udział ma Wielka Brytania z 5 tys. potwierdzonymi sekwencjami wariantu. Za nią plasują się: Republika Południowej Afryki (1247 próbek), Stany Zjednoczone (679 próbek), Australia (344), Dania (273).

Lepszy obraz daje spojrzenie na udział wariantu Omikron we wszystkich przypadkach. Nowy wariant stanowił 94,4 proc. wszystkich zsekwencjonowanych próbek w minionych czterech tygodniach w Mozambiku, a dalej w RPA 93 proc. i w Ghanie 49,4 proc. oraz m.in. w Hongkongu 25 proc., Norwegii 22,1 proc., Australii 8,8 proc., Hiszpanii 4,4 proc., Wielkiej Brytanii 3,2 proc., USA 1 proc., Danii 0,9 proc.

Powodem do niepokoju jest to, że chociaż Omikron został wykryty dopiero w połowie 60-dniowego okresu próby GISAID, zdążył przewyższyć łączny udział wariantów Alfa, Beta i Gamma. Około 2,1 proc. z prawie 880 tys. sekwencji przesłanych do GISAID stanowił Omikron, a pozostałe trzy warianty stanowiły mniej niż 0,01 proc. Tydzień wcześniej udział Omikronu wynosił 0,4 proc.

Zaobserwowaną cechą Omikronu jest to, że może prowadzić do znacznego wzrostu nowych przypadków. Na przykład w RPA w ubiegłym tygodniu odnotowano średnio 22,9 tys. nowych infekcji dziennie, co znacznie przewyższyło poprzedni szczyt 19,9 tys. przypadków w pierwszym tygodniu lipca. W środę Wielka Brytania zarejestrowała 78,6 tys. nowych infekcji, najwięcej w ciągu jednego dnia od początku pandemii.

Podobne wskaźniki można zaobserwować w innych krajach, takich jak Norwegia i Korea Południowa, gdzie udział zakażeń Omikronem w ogólnej liczbie nowych infekcji wzrastał w ostatnich dniach, a średnia tygodniowa liczba codziennych infekcji jest obecnie najwyższa w historii, zgodnie z danymi zebranymi przez Our World in Data.

W Londynie liczba przypadków Omikrona stale wzrasta i w ubiegłym tygodniu było to 38,4 proc. wszystkich infekcji. Odsetek ten szybko rośnie, np. 12 grudnia wynosił 60,1 proc. W Danii w ciągu zaledwie 10 dni między 1 a 11 grudnia dzienny udział zakażeń Omikronem wzrósł z 1,6 do 15,6 proc.

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oszacowało, że jeśli nie zostaną podjęte żadne specjalne środki, Omikron stanie się dominującym wariantem w Unii Europejskiej i Europejskim Obszarze Gospodarczym najpóźniej do lutego 2022 r., a niektórych krajach prawdopodobnie już pod koniec z grudnia.

Z tego powodu prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia się wariantu Omikron uważa się za "bardzo wysokie". Dane są obecnie zbyt ograniczone, by z wystarczającą pewnością ocenić, jaki jest przebieg choroby wywołanej przez Omikron. Jednak nawet jeśli jest taki sam lub lżejszy niż Covid-19 wywoływanego przez Deltę, to większa zakaźność spowoduje prawdopodobnie skokowy wzrost zachorowań i hospitalizacji, co może przytłoczyć systemy opieki zdrowotnej.

Chociaż większość zgłoszonych przypadków była początkowo powiązana z podróżami, coraz więcej infekcji jest obecnie rejestrowanych jako lokalne. W UE wszystkie zgłoszone infekcje były łagodne lub bezobjawowe, jednak liczba potwierdzonych przypadków jest zbyt niska, by ocenić, czy spektrum kliniczne choroby Omikrona różni się od wcześniej wykrytych wariantów.

W UE Omikron obecny jest w Austrii, Belgii, Chorwacji, Czechach, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Niemczech, Grecji, Irlandii, Holandii, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Hiszpanii, Szwecji, na Cyprze, Łotwie, we Włoszech i w Polsce.

Obecnie WHO uznaje za tzw. warianty alarmowe (Variants of Concern, VOCs): wariant brytyjski Alfa (B.1.1.7 z odmianami), wariant południowoafrykański Beta (B.1.351 z odmianami), wariant brazylijski Gamma (P1 z odmianami), wariant indyjski Delta (B.1.617.2 z odmianami) i wykryty w Botswanie wariant Omikron (B.1.1.529). Kolejne dwa warianty, Lambda i Mi sklasyfikowane są jako tzw. warianty zainteresowania (Variants of Interest, VOIs).

Joanna Baczała (PAP)

baj/ fit/