Raport pt. "Poloniści wobec zmian klimatu" opracowały dr Magdalena Ochwat i dr Anna Guzy z Interdyscyplinarnego Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Powstał on przy współpracy z Europe Direct Śląskie w ramach projektu wyszehradzkiego VF "Edukacja humanistyczna V4 dla klimatu. Rozpoznania – dobre praktyki – rekomendacje", realizowanego wraz z zagranicznymi partnerami.

Jak podkreślają autorki raportu, transformacja współczesnego państwa do Zielonego Nowego Ładu nie jest możliwa bez odpowiedniej polityki edukacyjnej oraz głębokiej transformacji kultury i humanistyki. "Szczególnie nauki humanistyczne i kultura mają do odegrania w obszarze zrównoważonego rozwoju rolę istotną, choć wciąż słabo zauważalną wobec prymatu nauk ścisłych i przyrodniczych" – wskazują.

"Dewastacja środowiska będzie wystawiać moralność, wrażliwość i wyobraźnię najmłodszego pokolenia i kolejnych na próbę, której dziś doświadczamy jeszcze w niewielkim stopniu, ale już widzimy jej postępujący, w ogromnym tempie, katastroficzny kierunek. Szkoła musi się na to przygotować, a +program naprawczy+ w obszarach dotkniętych największymi kryzysami to jedna z powinności i jedno z głównych zadań humanistyki i nauk społecznych" – dodają dr Magdalena Ochwat i dr Anna Guzy.

Ich badania pokazały, że nauczyciele poloniści zdają sobie z tego sprawę – aż 93,33 proc. respondentów uznaje, że czytanie literatury i innych tekstów kultury może być jednym ze sposobów kształtowania wśród uczniów odpowiedzialnych postaw proekologicznych. 71,67 proc. badanych nauczycieli uznaje, że edukacja dotycząca kryzysu klimatycznego w szkołach nie jest wystarczająca.

Zdaniem nauczycieli najważniejszym działaniem ośrodków akademickich jest wprowadzanie zajęć z zakresu edukacji dla klimatu. Postulują także: przygotowanie skryptów, scenariuszy lekcji o tematyce proekologicznej, zapraszanie ekspertów oraz organizowanie konferencji naukowych.

Ankietowani nauczyciele zwracają ponadto uwagę na potrzebę zasugerowania decydentom konieczności modyfikacji treści zawartych w podręcznikach i podstawie programowej. Ich zdaniem wydawnictwa przygotowujące podręczniki mogłyby na ten temat kłaść większy nacisk, należałoby też zmodyfikować program kształcenia przyszłych nauczycieli polonistów. Już na studiach – wskazują uczestnicy badania – powinny się odbywać zajęcia o tym, jak rozmawiać o klimacie w związku z lekturami.

Nauczyciele chcieliby też mieć dostęp do konspektów, materiałów i pomocy dydaktycznych: filmów, prezentacji, ćwiczeń językowych o tematyce ekologicznej, rebusów, zagadek czy komiksów. Wśród pomysłów pojawiło się stworzenie i stałe finansowanie platformy edukacyjnej z gotowymi materiałami dla szkół, takimi jak gotowe scenariusze lekcji, ćwiczenia, filmy, piosenki, scenariusze akademii, konkursy, gotowe lekcje z różnych przedmiotów uwzgledniające działania proekologiczne.

Nauczyciele opowiedzieli się też za zwiększeniem kwoty finansowania na działania z zakresu profilaktyki ekologicznej i działań proekologicznych w szkołach oraz większy dostęp do książek ekologicznych dla dzieci.

Polonistów zapytano również o to, co stanowiłoby dla nich szczególną motywację do wprowadzania na lekcjach treści z zakresu edukacji dla klimatu – zwrócili uwagę m.in. na zmiany w liście lektur, dodatkową gratyfikację finansową, dodatkowe formy doskonalenia zawodowego oraz wsparcie ze strony przełożonych.

W badaniu prowadzonym od stycznia do 15 września 2021 r. wzięło udział 234 nauczycieli, 120 ankiet zostało w pełni wypełnionych i poddanych szczegółowej analizie. Zdecydowana większość ankietowanych to nauczyciele dyplomowani. Respondenci pochodzili niemalże z całej Polski - z 15 województw, ale najsilniej reprezentowane były województwa: śląskie, podkarpackie, mazowieckie, małopolskie oraz świętokrzyskie. (PAP)

autorka: Anna Gumułka

lun/ ekr/