Wrodzone choroby siatkówki (IRD) to grupa prowadzących do utraty wzroku chorób spowodowanych mutacjami w ponad 250 różnych genach. Wcześniej nie było żadnej metody leczenia tych chorób. Dopiero niedawno Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła pierwszą terapię dla wrodzonej ślepoty Lebera (LCA), która pojawia się w dzieciństwie i stanowi 10–20 proc. przypadków wrodzonej ślepoty w krajach rozwiniętych.

Metoda CRISPR/Cas9 pozwala na modyfikowanie genomu w precyzyjnie wybranych miejscach. Za jej opracowanie Jennifer Doudna i Emmanuelle Charpentier otrzymały tegoroczną nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.

Dzięki udoskonaleniu CRISPR naukowcy z University of California w Irvine przywrócili prawidłowe funkcjonowanie siatkówki myszom cierpiącym na jej dziedziczną chorobę.

„Jako alternatywę dla terapii wspomagającej gen, zastosowaliśmy technologię CRISPR nowej generacji” - powiedziała pierwsza autorka dr Susie Suh.

„W tym badaniu dostarczamy dowodów na kliniczny potencjał korygowania mutacji powodujących dziedziczne choroby siatkówki i przywracania funkcji wzroku - powiedział dr Krzysztof Palczewski, profesor w Instytucie Okulistycznym Gavina Herberta na oddziale okulistyki w UCI School of Medicine. - Nasze wyniki pokazują, jak dotychczas najbardziej skuteczne leczenie ślepoty przy użyciu edycji genomu”.

„Po poddaniu leczenia myszy w naszym badaniu potrafiły rozróżniać wizualne zmiany pod względem kierunku, rozmiaru, kontrastu oraz częstotliwości przestrzennej i czasowej - zaznaczył Palczewski. - Wyniki te są niezwykle zachęcające i stanowią znaczący postęp w opracowywaniu metod leczenia dziedzicznych chorób siatkówki”.

„Pokonaliśmy niektóre ograniczenia metody CRISPR/Cas9, takie jak nieprzewidywalne mutacje poza celem i niska wydajność edycji, wykorzystując edytory baz cytozyny i adeniny (CBE i ABE). Użycie tych edytorów umożliwiło nam poprawienie mutacji w precyzyjny i przewidywalny sposób, jednocześnie minimalizując niezamierzone mutacje, które mogłyby potencjalnie powodować niepożądane skutki uboczne”- wskazał współautor publikacji, dr Elliot Choi.

Zdaniem autorów w podobny sposób można byłoby leczyć także szereg innych dziedzicznych chorób oczu spowodowanych różnymi mutacjami genów.

Wykorzystując mysi model LCA z klinicznie istotną patogenną mutacją w genie Rpe65, zespół UCI z powodzeniem wykazał terapeutyczny potencjał edycji zasad w leczeniu LCA, a co za tym idzie innych dziedzicznych chorób powodujących utratę wzroku. Między innymi, leczenie podstawowe przywróciło funkcje siatkówki i wzroku u myszy LCA do prawie normalnego poziomu. Wskazuje to, że nowa metoda może zapewnić alternatywny model leczenia wobec już zatwierdzonej przez FDA terapii.

PAP - Nauka w Polsce, Paweł Wernicki

pmw/ ekr/