Nagroda im. Franka Wilczka w wysokości 12 tys. dolarów amerykańskich fundowana jest przez Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Fundację Kościuszkowską. Przyznawana co dwa lata młodym polskim naukowcom, którzy dokonali znaczącego odkrycia w fizyce, astronomii lub w dziedzinach im zbliżonych. Opiekunami Nagrody są laureat Nagrody Nobla prof. Frank Wilczek oraz dziekan Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ.

W pierwszej edycji konkursu nagrodzono dr. Przemysława Mroza za osiągnięcie zatytułowane „Nowa kategoria planet pozasłonecznych – planety swobodne” - poinformowało biuro promocji Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ.

Astronomowie od dawna przewidywali istnienie tzw. planet swobodnych, wyrzuconych z macierzystych układów planetarnych i niezwiązanych grawitacyjnie z żadną gwiazdą. Planety swobodne, z wyjątkiem bardzo młodych obiektów, nie emitują światła i nie można ich obserwować bezpośrednio. Dr Mróz wykorzystał zjawiska mikrosoczewkowania grawitacyjnego zaobserwowane przez przegląd nieba OGLE do zmierzenia częstości występowania i zbadania własności planet swobodnych krążących w Drodze Mlecznej.

Jak wyjaśniono w komunikacie przesłanym PAP, laureat pokazał m.in., że planety swobodne o masach zbliżonych do Jowisza występują znacznie rzadziej niż wcześniej szacowano. Po raz pierwszy odkrył kilka zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego wywołanych prawdopodobnie przez planety swobodne o masach zbliżonych do masy Ziemi, których istnienie było przewidywane przez teorie formowania się układów planetarnych.

"Otrzymanie Nagrody daje mi motywację do dalszej pracy, szukania nowych celów badań i stawiania nowych pytań. Nagroda pozwoli mi na wzmocnienie międzynarodowej współpracy, a także pomoże w realizowaniu obecnych projektów" - powiedział dr Mróz cytowany w komunikacie.

Wyniki badań dr. Mroza, opublikowane w najbardziej prestiżowych czasopismach naukowych na świecie (m.in. "Nature" i "Science"), odbiły się szerokim echem wśród społeczności astronomicznej i były do tej pory cytowane już ponad 150 razy.

Dr Przemysław Mróz jest absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego. Stopień doktora uzyskał w Obserwatorium Astronomicznym UW. Jego badania dotyczą głównie zastosowań zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego w astrofizyce, zajmuje się również badaniem budowy i historii Drogi Mlecznej i sąsiednich galaktyk, gwiazd zmiennych i wybuchowych.

W trakcie swojej kariery naukowej był już kilkukrotnie wyróżniany prestiżowymi nagrodami, m.in. IAU PhD Prize przyznawaną przez Międzynarodową Unię Astronomiczną, Nagrodą Młodych Polskiego Towarzystwa Astronomicznego i stypendium z wyróżnieniem programu START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Obecnie przebywa na stażu podoktorskim w California Institute of Technology w USA. Pracuje nad wykrywaniem czarnych dziur. W naszej Galaktyce naukowcy znają zaledwie kilkanaście takich obiektów, a spodziewają się, że powinny ich istnieć dziesiątki milionów.

Frank Wilczek jest amerykańskim fizykiem pochodzenia polsko-włoskiego, profesorem fizyki w MIT, laureatem wielu nagród. W 2004 roku wraz z Hugh Davidem Politzerem i Davidem Grossem otrzymał Nagrodę Nobla z fizyki za opracowanie asymptomatycznej swobody w teorii silnych oddziaływań między cząstkami elementarnymi. W 2012 roku uhonorowany został tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. We wrześniu 2019 roku w trakcie spotkania z rektorem UJ prof. Wojciechem Nowakiem noblista podpisał zgodę na nadanie swojego imienia i nazwiska nagrodzie dla młodych fizyków.(PAP)

szz/ agt/