<strong>Marek Grajek, autor opublikowanej właśnie książki "Enigma. Bliżej prawdy" uważa, że polskim matematykom, którzy złamali kod słynnej niemieckiej maszyny szyfrującej nie oddano jeszcze pełnej sprawiedliwości. Ich rola jest nadal niedoceniana i fałszowana, zwłaszcza w filmach i powieściach.</strong> Enigmę - elektromechaniczną, wirnikową maszynę szyfrującą - skonstruowano w Niemczech w latach 20. dla cywilnej korespondencji handlowej, ale wysoka sprawność tego urządzenia szybko doprowadziła do powstania wersji wojskowej. Polacy zbudowali jej replikę w ośrodku dekryptażu w Pyrach pod Warszawą. Dokonali tego trzej matematycy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, współpracujący od 1932 roku z Biurem Szyfrów II Oddziału Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Replika umożliwiła rozszyfrowanie treści depesz niemieckich, powstały stacje nasłuchu w Starogardzie i Poznaniu oraz ośrodek dekryptażu w Pyrach koło Warszawy.
Do 1939 r. zbudowano w Wytwórni Radiotechnicznej AVA w Warszawie kolejne repliki Enigmy, stale ulepszane, w miarę jak Niemcy doskonalili swoje oryginały. W lipcu 1939 r., w obliczu zbliżającej się wojny, Polska przekazała po jednym egzemplarzu Enigmy swym sojusznikom - Francji i Wielkiej Brytanii. W wrześniu 1939 polscy "konstruktorzy" Enigmy przedostali się do Francji, gdzie kontynuowali swe prace.
W styczniu 1940 roku w rejonie Balearów zginął Jerzy Różycki. W 1943 r. dwaj pozostali matematycy przedostali się przez Pireneje do Gibraltaru, a stamtąd do Anglii, gdzie przekazywali swoje doświadczenia w rozszyfrowywaniu komunikatów nadawanych przy pomocy Enigmy. Nie przyjęto ich jednak do ośrodka kryptologicznego Bletchley Park, mimo że ten ośrodek swe sukcesy zawdzięczał właśnie polskim matematykom. Pracowali w kryjówce polskiego Biura Szyfrów w Boxmoor pod Londynem.
W opinii brytyjskich historyków, odczytywanie niemieckiej radiokorespondencji wojskowej skróciło wojnę o 2 lata. "Przez całą wojnę Niemcy nie zorientowali się, że szyfr Enigmy został złamany, choć był moment, gdy byli bardzo blisko poznania prawdy. Ustalili, że Brytyjczycy najprawdopodobniej weszli w posiadanie niektórych zmienianych co dzień kluczy do szyfrowania, ale nadal sądzili, że zasada Enigmy jako taka jest nie do złamania. Ostatnia szyfrowana depesza została nadana w maju 1945 roku i dotyczyła śmierci Hitlera" - przypomniał Grajek.
"Historia złamania szyfru Enigmy po wojnie była wielokrotnie przeinaczana, a nawet zakłamywana. Aż do lat 80. rolę Polaków umniejszano, czego sztandarowym przykładem może być opublikowana w 1973 roku książka generała Gustava Bertranda. Dopiero w latach 80., gdy Anglicy rozpoczęli ujawnianie zawartości swych wojennych archiwów, sytuacja zaczęła się zmieniać. Jednak w świadomości społecznej, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, nadal panuje przekonanie, że kod Enigmy złamali Anglicy, a rola Polaków była marginalna" - mówił Grajek.
"Obecnie historycy nie kwestionują roli Polaków w złamaniu szyfru Enigmy, zgadzają się, że była ona decydująca. Problemem jest fakt, że nadal powstają powieści i filmy oparte na nieprawdziwych wersjach wydarzeń. Przykładem może być film "Enigma" w reżyserii Michaela Apteda z 2001 roku, gdzie nie tylko pominięto rolę polskich naukowców w złamaniu szyfru, ale w roli zdrajcy i czarnego charakteru obsadzono Polaka. Przed projekcjami filmu w Polsce wyświetlano planszę, na której znajdowały się informacje o tym, że to właśnie Polacy złamali szyfr Enigmy. Jednak w innych krajach, na przykład w USA, takie plansze nie pojawiły się" - mówił Grajek.
Marek Grajek jest z zawodu kryptologiem. Na pisanie książki "Enigma. Bliżej prawdy" poświęcił siedem lat. "Udało mi się uaktualnić informacje w niej zawarte zgodnie z najnowszymi źródłami, materiałami ujawnionymi dopiero w 2007 roku" - podkreśla.
Książkę "Enigma. Bliżej prawdy" opublikowało wydawnictwo Rebis.
PAP - Nauka w Polsce, Agata Szwedowicz
kap/bsz
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.