Sejm uchwalił w piątek nowelizację ustawy o zasadach finansowania nauki oraz niektórych innych ustaw, której projekt przedłożył minister nauki i szkolnictwa wyższego.

Za uchwaleniem ustawy głosowało 283 posłów, 1 osoba była przeciw, a 135 posłów wstrzymało się od głosu.

Nowelizacja przewiduje m.in. częściowe wyłączenie stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (Kpa) z procesu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym. Podobnie, jeśli chodzi o zasady przyznawania środków finansowych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) oraz Narodowe Centrum Nauki (NCN).

Posłanka sprawozdawca Ewa Tomaszewska (PiS) w czasie środowej dyskusji w Sejmie nad projektem zwróciła uwagę, że droga do przyznania kategorii naukowej nie jest typowa dla postępowań Kpa. Poinformowała, że ocenie podlega jednocześnie ok. 1 tys. jednostek naukowych. "Ankiety wypełniane przez jednostki naukowe obejmują ponad 780 tys. publikacji, dotyczą niemal 33 600 projektów naukowych, prawie 94 tys. pracowników naukowych. Dotyczą także ponad 78 tys. produktów objętych ochroną patentową i niemal 67 tys. efektów praktycznych badań naukowych" - mówiła. Dodała, że oceny dokonuje ok. 200 ekspertów z różnych dziedzin. "Kompleksowa ocena (...) pozwala na zobiektywizowany podział środków finansowych. Postępowanie konkursowe nie ma charakteru zindywidualizowanego. To różni je od innych postępowań administracyjnych" - oceniła.

Podobnie niestandardowe - według resortu nauki - są dla postępowań Kpa postępowania w sprawie przyznania środków finansowych w programach prowadzonych przez NCBiR oraz NCN. Tylko bowiem wnioski o grant najlepiej wpisujące się w wymagania konkursowe i najlepiej sporządzone mogą zostać zakwalifikowane do dofinansowania. "A to z kolei implikuje konieczność odstąpienia od formalistycznych reguł określonych przez Kpa" - komentowano w uzasadnieniu nowelizacji.

Ewa Tomaszewska podsumowała, że nowelizacja zmierza do uproszczenia "trybu ubiegania się jednostek naukowych o środki finansowe, usuwając konieczność stosowania procedur przewidzianych w Kpa".

W ramach prac sejmowej komisji do projektu wprowadzono zmiany poszerzające możliwość wyłączenia stosowania Kpa oraz umożliwiające ściągnięcie należności od dłużnika, który uzyskał niezbędne środki finansowe przed przedawnieniem roszczenia.

Sejm przyjął też drobną poprawkę spójnika zaproponowaną przez Nowoczesną. Według Nowoczesnej dzięki tej poprawce o środki finansowe na wydawanie czasopism naukowych i monografii łatwiej będzie się ubiegać humanistom.

Posłowie odrzucili natomiast poprawkę PO. Dotyczyła ona usunięcia jednego z proponowanych w projekcie przepisów. Włodzimierz Nykiel (PO) uznał, że przepis ten zamiast ułatwić - wręcz utrudni proces przyznawania kategorii naukowej. Zaproponował poprawkę, która - jak ocenił - miałaby dać uczelniom większe możliwości w tym zakresie. Ostatecznie nie zyskała ona poparcia posłów.

Wiceminister nauki Łukasz Szumowski w czasie środowej dyskusji zaznaczył, że nowe przepisy nie zamkną jednostkom drogi do odwołania się od decyzji o przyznaniu kategorii naukowej lub grantu. "My nie zmieniamy sposobu postępowania w ten sposób, że jednostki nie będą mogły się odwoływać. Oczywiście będą się mogły odwoływać" - zapewnił. Jednak według niego tryb odwołania przewidziany przez Kpa w tych przypadkach "prowadzi tylko do utrudnienia procedury, wydłużenia czasu postępowania i może prowadzić do obstrukcji systemu".

Projekt ustawy przewiduje też możliwość finansowania większego zakresu działań, związanych z wydawaniem czasopism i monografii naukowych, służących upowszechnianiu wyników badań i wprowadzania ich do obiegu międzynarodowego.

PAP - Nauka w Polsce

lt/ ekr/