Poczucie odrzucenia towarzyszące osobom wykluczonym społecznie skłania je do doszukiwania się sensu w teoriach spiskowych – wynika z badania, które zostanie opublikowane na łamach „Journal of Experimental and Social Psychology”.
Naukowcy z Uniwersytetu Princeton (USA) zrekrutowali do badania 119 ochotników. Najpierw poprosili ich o opisanie nieprzyjemnego wydarzenia z udziałem bliskiej osoby oraz określenie natężenia 14 emocji, w tym uczucia odrzucenia.
Następnie polecili im wypełnienie kwestionariusza zawierającego stwierdzenia typu „Szukam w życiu celu i misji”, „Znalazłem już swój życiowy cel” – badani oceniali, na ile zgadzają się z każdym stwierdzeniem.
Na koniec uczestnicy deklarowali, czy wierzą w określone teorie spiskowe, np. „Firmy farmaceutyczne ze względów finansowych wstrzymują dostęp do niektórych leków”, „Rządy używają wiadomości podprogowych, by wpływać na decyzje obywateli”, „Wydarzenia mające miejsce w rejonie Trójkąta Bermudzkiego stanowią dowód na istnienie zjawisk paranormalnych”.
„Wybraliśmy te teorie spiskowe ze względu na ich powszechność. Te trzy teorie są wspierane przez dużą część amerykańskiego społeczeństwa” – komentuje jeden z badaczy Alin Coman.
Okazało się, że osoby doświadczające poczucia odrzucenia chętniej opowiadały się za prawdziwością teorii spiskowych. Było to spowodowane dążeniem do znalezienia w życiu wyższego sensu.
„Osoby wykluczone społecznie mogą zacząć zastanawiać się, dlaczego zostały wykluczone, co prowadzi je do poszukiwania sensu życia. To z kolei sprawia, że są bardziej skłonne wspierać konspiracyjne wierzenia” – tłumaczy Coman.
W drugiej części badania uczestniczyło 120 studentów. Tym razem naukowcy manipulowali u nich natężeniem poczucia odrzucenia. W tym celu poprosili badanych, by napisali eseje na swój temat. Na tej podstawie ochotnicy mogli zostać zaakceptowani bądź odrzuceni przez innych badanych (tak naprawdę decyzję o odrzuceniu podejmowali eksperymentatorzy). Kolejne fazy badania były takie same jak w części pierwszej.
Wyniki eksperymentu potwierdziły, że wzrost poczucia odrzucenia skłania badanych do wspierania teorii spiskowych.
Autorzy badania przestrzegają, że konspiracyjne myślenie może prowadzić do niebezpiecznych zjawisk. Osoby angażujące się w teorie spiskowe mogą oddalać się od przyjaciół i rodziny, co tylko nasila ich poczucie odrzucenia. To z kolei może zachęcić je do przyłączania się do społeczności kultywujących teorie spiskowe i wzmacniać w nich błędne przekonania.
„Przerwanie tego cyklu może stanowić najlepszy sposób na przeciwdziałanie rozwojowi teorii spiskowych w społeczeństwie. W przeciwnym wypadku społeczności mogą stawać się coraz bardziej skłonne do propagowania niewłaściwych, konspiracyjnych wierzeń” – podsumowuje Coman. (PAP)
ooo/ mrt/
