Wykopaliska zakończyły się w listopadzie. Ich kierownikiem był Leszek Ziąbka. Badania skoncentrowały się wokół miejscowości Wtórek w powiecie ostrowskim. Archeolodzy odkryli liczne ślady po dawnej działalności człowieka – dominowały obiekty, które należy wiązać z pradziejową wytwórczością czy przechowywaniem. Są też relikty konstrukcji mieszkalnych. Archeolodzy identyfikują znaleziska ze społecznościami kultur łużyckiej (w tym przypadku z okresu 1000-800 lat p.n.e.) i przeworskiej aż po okres wędrówek ludów i wczesnego średniowiecza. Badania sfinansowała Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.

"Pozyskane dane pozwolą na lepsze zrozumienie przemian osadniczych zachodzących na tym terenie" – przekonują archeolodzy.

Ciekawostką, którą odkrywcy określają „sensacją”, są skarby, które odkryto w bliskim siebie sąsiedztwie. Pierwszy to depozyt monet i ozdób wykonanych ze srebra, szkła i być może bursztynu. Na skarb składają się, oprócz prawie czterdziestu denarów rzymskich z I i II wieku i kilkunastu paciorków, również fragmenty zapinek srebrnych, z których jedna została wykonana prawdopodobnie w V wieku.

"Skarb był przechowywany w pojemniku wykonanym z materiałów organicznych, gdyż uległ on całkowitemu rozkładowi" – wyjaśniają badacze. Jak twierdzi Sławomir Miłek, jeden z archeologów biorących udział w wykopaliskach, specyficzne ślady, jakie zachowały się na monetach, wskazują na to, że przez pewien czas przebywały w ogniu. Jego zdaniem to pożar osady uniemożliwił odzyskanie kosztowności przez właściciela. Dramatyczne wydarzenie mogło się rozegrać około połowy V wieku. Z tego samego czasu pochodzą liczne skarby odkrywane w okolicach. Hipotezę późnego ukrycia skarbu potwierdza pośrednio stan monet, mocno wytartych przez kilkaset lat przebywania w obrocie – przekonują archeolodzy.

Tuż obok opisanego depozytu badacze znaleźli fragmenty stopionego srebra, będące pozostałościami po przetopieniu surowca srebrnego. Odnalezione grudki srebra odkryte zostały wraz z fragmentami ceramiki z okresu wczesnego średniowiecza, czyli z XI-XII wieku. Jak uważa archeolog Dariusz Wyczółkowski, ówcześni mieszkańcy tego terenu mogli wydobyć część denarów z odkrytego obok skarbu i następnie je przetopić. Zagadkę mają wyjaśnić badania metaloznawcze, które archeolodzy zamierzają przeprowadzić.

Kolejny ze skarbów, odkryty około 30 metrów od poprzednich, składa się z 67 denarów rzymskich. Wśród nich są emisje cesarzy od I do II wieku, od Wespazjana do Kommodusa. Również ten skarb został zdeponowany w pojemniku organicznym, gdyż nie zachowały się po nim ślady. Jak relacjonuje Leszek Ziąbka, w późniejszym okresie na skutek orki część skarbu uległa rozwleczeniu, ale intensywne prace powierzchniowe prowadzone przez archeologów pozwoliły na jego odzyskanie. Podobnie jak w przypadku pierwszego z odkrytych skarbów, ten znalazł się w ziemi zapewne w tym samym okresie, czyli w połowie V wieku. Takie ustalenie koresponduje z czasem zamieszkania osady – jej wiek określono na podstawie odkrytych fragmentów naczyń ceramicznych.

Kilkaset metrów dalej, na kolejnej osadzie z okresu wczesnego średniowiecza, badanej przez inną ekipę archeologów, udało się odkryć skarb srebrnego surowca, zawierający około 1 kg czystego kruszcu.

Wszystkie odkryte przez archeologów skarby w okolicy miejscowości Wtórek pochodzą z czasów okresu wędrówek ludów, który jest nadal dla historyków i archeologów bardzo enigmatyczny. Wynika to z niewielkiej ilości posiadanych informacji, jakimi dysponują badacze, dlatego każde odkrycie związane z tamtymi czasami rzuca nowe światło na jego postrzeganie. Wszystko wskazuje na to, że na skutek dużych ruchów ludnościowych w IV-VII wieku na terenie Europy, obecny obszar Polski czasowo opustoszał. Lukę wypełnili Słowianie, którzy przybyli ze wschodu.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/