Planeta HD 189733 b znana jest od 2005 roku. Jest około 10 proc. większa od Jowisza, zarówno pod względem promienia, jak i masy. Ale swoją gwiazdę okrąża 180 razy bliżej niż Jowisz Słońce, okres orbitalny wynosi zaledwie około 2,2 dnia. Dlatego panują na niej ekstremalnie wysokie temperatury – nawet 1200 stopni Celsjusza. Z kolei gwiazda, którą okrąża planeta, znajduje się około 63 lata świetlne od nas i jest dużo młodsza od Słońca, ma bowiem zaledwie 600 milionów lat.

Obiekt HD 189733 b jest intensywnie badany przez różnych naukowców. W jego atmosferze wykryto do tej pory m.in. metan, wodę, tlenek węgla, wodór, tlen, węgiel, czy sód. Właśnie linie tego ostatniego pierwiastka posłużyły do wykonania najnowszych pomiarów prędkości wiatru.

Za pomocą spektrografu HARPS, pracującego na 3,6-metrowym teleskopie w Obserwatorium La Silla w Chile, badacze zmierzyli prędkości na dwóch stronach planety HD 189733 b Wykorzystali technikę spektroskopii w dużej rozdzielczości i mierzyli przesunięcia linii absorpcyjnej sodu pochodzącej od atmosfery planety. Wykorzystali też fakt, że powierzchnia gwiazdy jest jaśniejsza na środku i ciemniejsza na brzegach, więc gdy planeta porusza się na tle gwiazdy (dokonuje tranzytu) zmienia się względna ilość blokowanego przez jej atmosferę światła. Dzięki temu można było określić niezależnie prędkości dla dwóch stron planety. Okazało się, że pomiędzy stroną dzienną a nocną występują wiatry o prędkościach 8700 km/h.

„Jesteśmy bardzo zadowoleni, że znaleźliśmy nowy sposób na wykonywanie map pogody dla odległych planet. Gdy technika zostanie dopracowana, będziemy w stanie jeszcze dokładniej badać ruchy wiatru i uzyskiwać mapy pogody dla mniejszych planet. Docelowo technika ta powinna pozwolić na badania pogody na planetach pozasłonecznych podobnych do Ziemi” - powiedział Peter Wheatley, który jest autorem publikacji wspólnie z Tomem Loudenem z University of Warwick.

Artykuł opisujący wyniki badań ukaże się w czasopiśmie „Astrophysical Journal Letters”. (PAP)

cza/ agt/