Śpiączkę afrykańską powodują przenoszone przez muchę tse-tse pasożyty - świdrowce gambijski oraz rodezyjski (Trypanosoma gambiense i Trypanosoma rhodesiense). Mucha tse-tse przenosi chorobę z chorego człowieka lub innych chorych ssaków na człowieka zdrowego. Świdrowiec namnaża się w układzie krwionośnym, następnie przedostaje do naczyń i węzłów chłonnych. Po upływie 2 - 3 miesięcy trafia do układu nerwowego i powoduje skrajne wycieńczenie organizmu oraz sen, który kończy się śmiercią. Choroba jest uleczalna w początkowym stadium, ale jej objawy są wówczas mało charakterystyczne (na przykład obrzęk stawów czy ból głowy). Nieleczona prowadzi do śmierci.

Według danych WHO podczas ostatniej afrykańskiej epidemii śpiączki w latach 90. ubiegłego stulecia zostało zarażonych około 300 000 osób – większość zmarła z powodu braku rozpoznania i leczenia. Dzięki szeroko zakrojonym działaniom profilaktycznym w roku 2009 odnotowano poniżej 10 000 przypadków śpiączki (najmniej od 50 lat), a ich liczba wciąż spada.

W Ugandzie głównym rezerwuarem pasożyta jest hodowane tam bydło. Ponieważ krowy nie chorują na śpiączkę, mogą być zakażone przez bardzo długi czas.

Zespół prof. Sue Welburn z Edinburgh University postanowił ograniczyć populację świdrowców, eliminując je z organizmów bydła. W tym celu wstrzykiwali 500 tysiącom zwierząt pojedynczą dawkę zabijającego świdrowce leku, a także stosowali środki owadobójcze przeciwko muchom tse-tse.

Dzięki tej strategii liczba zachorowań w objętym programem profilaktyki regionie Ugandy spadła o 90 proc., co przekłada się na tysiące uratowanych ludzi. Leczenie zarażonego świdrowcami bydła jest wielokrotnie tańsze i znacznie prostsze od leczenia chorych na śpiączkę ludzi.

Szkoccy specjaliści chcą rozszerzyć swoje działania na cały dotknięty śpiączką obszar Ugandy - co będzie oznaczało leczenie 2,7 miliona sztuk bydła.(PAP)

pmw/ krf/