Nie jest łatwo żyć w ekstremalnych warunkach, jakie panują podczas norweskich zim, a zwłaszcza długich zimowych nocy, kiedy gwałtownie spada temperatura powietrza. Niektóre zwierzęta radzą sobie z tym całkiem nieźle, np. niedźwiedzie, które zapadają w sen zimowy lub nietoperze, jeże i smużki leśne (gatunek gryzonia), które w okresie od października do kwietnia przechodzą w stan hibernacji polegający na spowolnieniu procesów życiowych. Niestety nie wszystkie stworzenia mogą skorzystać z takiej możliwości.

Zimę najtrudniej przetrwać zwierzętom posiadającym niewielkie rozmiary. Duże osobniki są w uprzywilejowanej sytuacji, bo wolno tracą ciepło i mogą przez kilka dni obyć się bez jedzenia. Małe istoty ze względu na stosunkowo sporą powierzchnię ciała w odniesieniu do swojego całkowitego rozmiaru i nikłe zapasy tłuszczu służącego za warstwę izolacyjną szybko się wyziębiają, co stanowi zagrożenie dla ich egzystencji. Dlatego poszczególne gatunki wypracowały pomysłowe metody na ochronę przed zimnem.

Głuszce, cietrzewie, jarząbki i pardwy mszarne wypoczywają w jamach i zagłębieniach śnieżnych, doskonale zdając sobie sprawę z tego, że śnieg jest znakomitym izolatorem i pod nim będzie im znacznie cieplej niż na otwartej przestrzeni. Co prawda jarząbki wolą czasem schronić się między gałęziami drzew, ale siarczyste mrozy często zmuszają je do zejścia na ziemię i zagrzebania pod śnieżną pierzyną.

Amatorkami izolacyjnych właściwości białego puchu są również 13-centymetrowe czeczotki zwyczajne. Ptaszki te, gdy tylko poczują powiew lodowatego powietrza, wykopują w śniegu specjalne tunele. Jeśli śnieg jest miękki i luźny, czeczotki kopią głębokie jamy i czym prędzej się w nich chowają. Jeśli pokrywa śnieżna jest twarda i zbita, ptaszki tworzą płytkie, horyzontalne tunele, które pozwalają im spędzić noc choć w odrobinę cieplejszym otoczeniu. Podobnie czynią też gile, norniki i polne myszy.

Z kolei strzyżyki zagrzebują się w śniegu, ale grupowo, by dodatkowo ogrzać się nawzajem swoimi ciałami. Bywały przypadki, że znajdowano razem nawet 60 strzyżyków ułożonych w kilku warstwach jeden na drugim. Zwolennikami wspólnych nocy są także pełzacze leśne, ale te ptaszki wolą gromadzić się w dziuplach. Ani strzyżyki, ani pełzacze tak naprawdę nie przepadają za towarzystwem i nadmierną bliskością, co nierzadko wywołuje wśród nich wybuchy agresji, ale zwierzęta wiedzą, że w tej grze kluczowym elementem jest przetrwanie nocy i starają się trzymać nerwy na uwięzi.

Dzięcioły, korzystając ze swoich naturalnych zdolności, same wydłubują sobie w drzewach schronienia. Nie są one tak starannie wykończone jak prawdziwe gniazda, ale doskonale spełniają swoją funkcję ochronną.

W gorszej sytuacji znajdują się sikory, które nie budują własnych gniazd, co utrudnia im znalezienie odpowiedniego miejsca na nocny spoczynek. Właśnie dlatego o zmierzchu często można zaobserwować walki o schronienie, które zachodzą pomiędzy bogatkami zwyczajnymi.

Aczkolwiek niektóre sikory posiadają zdolność do tymczasowego spowolnienia procesów metabolicznych i obniżenia temperatury ciała, co umożliwia im przetrwanie ciężkich nocy. Przykładem mogą być czarnogłówki, które obniżają temperaturę ciała z 41 do 31 stopni Celsjusza, zapobiegając w ten sposób nadmiernej utracie ciepła. Jest to dość ryzykowna strategia, bo jeżeli temperatura ich ciała spadnie poniżej owych 31 stopni, czeka je niechybna śmierć. Dlatego, gdy temperatura ich ciała spada poniżej 32 stopni, czarnogłówki zaczynają drżeć, co pozwala im na ogrzanie ciała i ustabilizowanie poziomu temperatury.

Pomimo stosowania tak różnych i wymyślnych strategii, nie wszystkim ptakom i drobnym gryzoniom udaje się przetrwać zimę, ale trzeba przyznać, że wszystkie robią, co tylko w ich mocy, by próbować zawalczyć o dalszą egzystencję. (PAP)

ooo/ krf