W Polsce obecnie działa 116 instytutów badawczych, prowadzących badania naukowe i prace rozwojowe ukierunkowane na wdrożenie i zastosowanie w praktyce. Podobnie jak wydziały uczelni czy instytuty PAN otrzymują one z budżetu państwa tzw. dotację statutową.

Z danych przedstawionych w czwartek przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wynika, że z roku na rok wielkość tej dotacji spada. W 2012 roku otrzymały one łącznie z budżetu państwa ponad 654 mln zł, w roku 2013 blisko 516 mln zł, a dotacja w roku 2014 wyniosła blisko 455 mln zł.

"Widać potrzebę zwiększenia dotacji statutowej w instytutach badawczych. Co prawda przychody instytutów w 2013 roku wyniosły 6,4 mld złotych, a dotacja statutowa sięgnęła 516 mln zł, czyli stanowiła tylko 8,6 proc. dochodów. Jest to jednak ważna pula pieniędzy, która napędza instytutom możliwość zwiększenia przychodów poprzez udział w projektach krajowych i międzynarodowych" - powiedział w czwartek podczas posiedzenia podkomisji stałej ds. ekonomiki edukacji i nauki przewodniczący Rady Głównej Instytutów Badawczych Leszek Rafalski.

Podkreślił, że instytuty badawcze mają ogromne ambicje, aby zaistnieć w unijnym programie Horyzont 2020. Jednak przygotowanie do udziału w jednym z projektów w Horyzoncie 2020 kosztuje kilkadziesiąt tysięcy złotych. Nieco mniejszych pieniędzy - rzędu kilkunastu tysięcy złotych - zespoły badawcze potrzebują na przygotowanie wniosków do konkursów krajowych Narodowego Centrum Nauki czy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

"Mamy świadomość, że finansowanie z dotacji statutowej na przestrzeni ostatnich dwóch lat uległo wyraźnemu zmniejszeniu. Rok 2012 jest o tyle niedoskonałym punktem odniesienia, bo był jeszcze rokiem względnej obfitości środków, jeśli chodzi o budżet nauki" - powiedział w czwartek wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Marek Ratajczak. "Mam pełną świadomość, że nawet te instytuty, które mają duże przychody z innych źródeł niż dotacja statutowa, nie wszystko mogą z tych źródeł finansować. Stąd bardzo istotna jest rola samej dotacji statutowej" - podkreślił Ratajczak.

Przypomniał, że w 2014 roku na niższą dotację dla instytutów badawczych miała wpływ ocena parametryczna jednostek naukowych, przeprowadzona w roku 2013. W porównaniu z poprzednią parametryzacją mniej instytutów otrzymało kategorię najwyższą. W 2013 roku najwyższą kategorią A+ i A mogło pochwalić się 71 instytutów badawczych, a w roku 2014 już tylko 43. "To się przełożyło na wymiar przyznawanej tym jednostkom dotacji" - zaznaczył Ratajczak.

Przewodniczący Rady Głównej Instytutów Badawczych podkreślił, że jego środowisko miało szereg krytycznych uwag wobec kryteriów oceny jednostek naukowych. W poprzednich kryteriach w naukach technicznych brakowało punktacji za udział w projektach międzynarodowych. Rada złożyła więc 10 propozycji zmian tych kryteriów zarówno do dokonującego oceny Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych, jak i resortu nauki.

Wiceminister Ratajczak zaznaczył, że w założeniach budżetu, który ma być już niedługo skierowany do parlamentu, w części przeznaczonej na naukę przewidziane są środki o ponad 10 proc. większe niż w roku 2014. "Zakładamy, że część tych środków zostanie również przeznaczona na dotację statutową" - powiedział Ratajczak.

Przypomniał też, że w roku 2015 dotacja statutowa będzie trochę inaczej dzielona niż do tej pory. Pieniądze przyznawane instytucjom naukowym z budżetu państwa będą uzależnione właśnie od jakości prowadzonych badań i przyznanej jednostkom kategorii naukowej. Zniesiona zostanie tzw. stała przeniesienia, czyli kwota "przeniesiona" z poprzedniego roku.(PAP)

ekr/ mrt/ mow/