Autor książki \"Prawa zwierząt. Bardzo krótkie wprowadzenie\" przypomina systemy, które od wieków kształtowały w naszej kulturze podejście do zwierząt i dawały impuls do zmian. Korzeni naszego stosunku do zwierząt DeGrazia doszukuje się w systemach filozofii starożytnych, w Biblii i średniowiecznej filozofii chrześcijańskiej oraz u myślicieli nowożytnych, m.in. Kartezjusza, Kanta czy Schopenhauera. Przypomina też, że w dobie nowoczesnej nauki największy wkład w rozumienie zwierząt wniosły XIX-wieczne prace Karola Darwina, \"który ukazał, że ludzie ewoluowali z innych gatunków zwierząt\".

DeGrazia zwraca też uwagę, że tradycja zachodnia darzyła zwierzęta szacunkiem w stopniu mniejszym, niż tradycje niezachodnie. A jednak to właśnie na Zachodzie pojawiły się współczesne idee dotyczące ochrony praw zwierząt i związana z nimi polityka. Pierwszy znaczący ruch praw zwierząt pojawił się w XIX w. w Anglii i wyrażał sprzeciw wobec wykorzystywania w badaniach naukowych zwierząt, których nie poddano znieczuleniu. W konsekwencji doprowadziło to do zmian prawnych w Wielkiej Brytanii, a z czasem przetarło szlak dla funkcjonowania wielu innych organizacji broniących praw zwierząt.

Pytając o rodzaj interesów, jaki mają zwierzęta, autor przypomina podstawowe fakty na temat ich biologii i psychologii. Próbuje ustalić, w jaki sposób zwierzęta w ogóle mogą zostać skrzywdzone, np. poprzez wywołanie nieprzyjemnych uczuć (ból czy cierpienie), zamknięcie albo przedwczesną śmierć. Zastanawia się też, czy niewola jest dla zwierząt krzywdą, i czy oznacza dla nich brak szacunku.

Autor przedstawia historie eksperymentów na zwierzętach dodając, że często decydowały one o postępie, m.in. w dziedzinie badań biomedycznych. Przywołuje jednocześnie opinie, z których wynika, że badania te nie zawsze były konieczne - albo że zwierzęta nie są najlepszymi modelami w badaniach dotyczących ludzi.

Dużą część książki autor poświęca kwestiom praktycznym, np. jedzeniu mięsa wyprodukowanego w zakładach przemysłowych czy rodzinnych farmach. Rozważa też sytuację zwierząt w ogrodach zoologicznych. Podejmując próby etycznej oceny tych placówek uwzględnia m.in. kwestię pozyskiwania zwierząt, np. wyłapywania osobników dziko żyjących. Podaje w wątpliwość sens istnienia ogrodów zoologicznych w dobie multimediów - przy założeniu, że głównym celem zoo jest edukowanie. Zwraca też uwagę, że inny ważny cel funkcjonowania ogrodów zoologicznych - pomoc w zachowaniu gatunków - można osiągnąć \"w sposób, który daje dużo większą szansę powodzenia: ograniczenie dewastacji środowiska przez człowieka\".

\"To idealne wprowadzenie do zagadnienia. David DeGrazia napisał znakomitą rzecz, przedstawiając kluczowe problemy w wyważony sposób. Uczynił to w opracowaniu, które jest krótkie i dobrze się czyta\" - pisze o książce znany bioetyk, prof. Peter Singer z Uniwersytetu Princeton.

Wykładający na George Washington University (USA) David DeGrazia jest filozofem-bioetykiem, autorem kilku książek poświęconych etycznym aspektom relacji na osi: człowiek - zwierzęta. Jego nowa publikacja \"Prawa zwierząt. Bardzo krótkie wprowadzenie\" w przekładzie Pauliny Polak ukazała się nakładem wydawnictwa Nomos. (PAP)

zan/ agt/