Wewnątrz skamieniałych piór przodków ptaków naukowcy znajdują czasami mikroskopijne struktury o owalnym bądź wydłużonym kształcie. Paleontolodzy brali je dotychczas za ślad barwnika, i na tej podstawie wnioskowali na temat koloru dawnych zwierząt.

Uważali, że są to melanosomy czyli małe, wypełnione pigmentem twory obecne w komórkach. W komórkach naskórka melanosomy układają się jak parasol, chroniąc jądra komórkowe i zawarte w nich DNA przed szkodliwym wpływem promieniowania ultrafioletowego. Ochronę tę zapewnia obecny w melanosomach pigment czyli melanina, który jednocześnie nadaje skórze i piórom kolor - od brązowo-rudego, przez szary, po kruczoczarny.

Wykrywanie melanosomów w skamieniałych piórach pozwalało naukowcom spekulować nie tylko na temat ubarwienia, ale nawet fizjologii, zwyczajów czy stylu życia wymarłych zwierząt - opierzonych dinozaurów i przodków dzisiejszych ptaków.

Ostatnio jednak naukowcy zwrócili uwagę, że melanosomy nie są jedynymi owalnymi lub podłużnymi mikroskopijnymi strukturami, jakie mogą się pojawiać w skamieniałych piórach. Taki sam kształt mają bowiem mikroorganizmy, np. bakterie, które - zanim rozpocznie się proces fosylizacji zwierzęcia (zamiany w skamielinę) - powodują jego rozkład i wnikają do tkanek.

Teoretycznie zatem po śmierci zwierzęcia w jego piórach mogły przetrwać nie tylko melanosomy, ale i bakterie - sugeruje Alison Moyer z North Carolina State University.

Moyer chciała sprawdzić, czym tak naprawdę są owalne struktury obecne w piórach. Wykorzystała do tego czarne i brązowe pióra kur, które są jednymi z najbliższych współczesnych krewnych zarówno dinozaurów, jak i pradawnych ptaków. Moyer odtwarzała procesy, jakie mogły zachodzić w przeszłości, hodując na piórach bakterie. Wyniki porównała z melanosomami obecnymi wewnątrz piór praptaków, a także współczesnymi bakteriami i melanosomami. W badaniach wykorzystała skamieniałe pióra gansusa - wymarłego krewnego kaczek sprzed ok 120 mln lat, i zdjęcia skamieniałych melanosomów badanych przez innych paleontologów.

Jej zdaniem owalne struktury wcale nie muszą być śladem barwnika, jak zakładano. Równie dobrze mogą być pozostałością komórek bakterii, które osiadły na piórach i przyczyniły do ich degradacji. (PAP)

zan/ ula/