Gdy gwiazda wybuchnie jako supernowa, świeci bardzo jasno przez kilka tygodni lub miesięcy. Potem jej blask słabnie. Materia wyrzucona podczas eksplozji tworzy tzw. pozostałość po supernowej.

Podobnie było w przypadku wybuchu supernowej w 1572 roku, który obserwował m.in. Tycho Brahe. Współcześni astronomowie obserwują w tym miejscu mgławicę – pozostałość po supernowej. Obecnie wiadomo, że wybuch ten należał do supernowych typu Ia i był wynikiem eksplozji białego karła. Wyrzucona materia poruszała się w przestrzeni kosmicznej z prędkością ponad 5000 km/s.

Gdy wyrzucona materia napotkała otaczający gaz międzygwiazdowy, powstała fala uderzeniowa, która przemieszcza się na zewnątrz aż do dej pory i ma prędkość 300 razy większą niż dźwięk (liczba Macha 300). Co więcej, oddziaływanie to spowodowało powstanie odwrotnej fali uderzeniowej, która przemieszcza się do środka mgławicy z jeszcze większa prędkością, aż 1000 machów.

Odwrotna fala uderzeniowa podgrzewa gaz w pozostałości po supernowej powodując jego świecenie fluorescencyjne, czyli mechanizm podobny do zachodzącego w części żarówek (świetlówki), czy stosowanego przy niektórych zabezpieczeniach banknotów. Różnica jest taka, że pozostałość po supernowej świeci w zakresie promieniowania rentgenowskiego.

„Nie bylibyśmy w stanie badać pozostałości po dawnej supernowej, gdyby odwrotna fala uderzeniowa nie wywoływała świecenia” - powiedział Hiroya Yamaguchi z Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (CfA) w Cambridge, Massachussets (USA).

Badania pozostałości po supernowej zostały przeprowadzone w zakresie rentgenowskim dzięki obserwacjom Suzaku (to japoński teleskop kosmiczny). Uczeni odkryli, że elektrony przechodzące przez falę uderzeniową są nagle podgrzewane. Badacze będą poszukiwać podobnych odwróconych fal uderzeniowych w innych pozostałościach po supernowych.

Artykuł opisujący wyniki badań został przyjęty do druku w czasopiśmie „The Astrophysical Journal”. (PAP)

cza/ agt/