Naukowcy z MIBMiK we współpracy z partnerami zagranicznymi będą na danio (zebrafish) badać m.in. nowotwory, degenerację układu nerwowego, starzenie się czy choroby wywołane zaburzeniami w mitochondriach.

Działania MIBMiK są realizowane w ramach rozpoczynającego się właśnie projektu FishMed, finansowanego ze środków Komisji Europejskiej oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"Ryba, którą badamy, ma pewne cechy, które umożliwiają przeprowadzenie szybciej i taniej pewnych badań, które mogą nam pomóc w zrozumieniu mechanizmów niektórych chorób ludzkich. Jedną z tych cech jest to, że na wczesnych etapach rozwoju danio jest całkowicie przezroczysty. W związku z tym możemy obserwować komórki, które się dzielą, przesuwają w czasie rozwoju" - wyjaśnił dyrektor MIBMiK i kierownik projektu FishMed, prof. Jacek Kuźnicki. Dodał, że dzięki temu na organizmie można przeprowadzić badania, których nie można byłoby przeprowadzić na ssakach.

Danio pręgowany - obok muszek owocowych, myszy czy szczurów - jest organizmem modelowym stosowanym w nauce światowej od lat. Jak wyjaśnił w rozmowie z PAP prof. Kuźnicki, w jego instytucie powstało pierwsze na tę skalę w Polsce licencjonowane laboratorium do hodowli i badania z użyciem tych ryb.

Jak dodał badacz, 90 proc. genomu zebrafish jest podobne do ludzkiego. Polscy naukowcy zaproponowali, że będą tworzyć w tym organizmie różne modele chorób człowieka.

Według dr Ewy Snaar-Jagalskiej z holenderskiego Universiteit Leiden, która od lat prowadzi badania na danio pręgowanym, nie bez znaczenia jest to, że reprodukcja wśród tych ryb jest bardzo szybka. Rozwój od embrionu do dorosłej ryby trwa u danio 3 miesiące, a jedna para ryb w ciągu tygodnia tworzy aż 300 embrionów. "To ogromna ilość materiału genetycznego" - zaznaczyła badaczka. Dodała, że rozwój embrionów następuje poza organizmem matki, co pozwala na obserwację organizmu na każdym etapie jego rozwoju.

W porównaniu ze ssakami prostszy i szybszy jest też wprowadzanie modyfikacji genetycznych u rybek. Jak powiedział prof. Kuźnicki, do genomu ryb można wprowadzić modyfikacje, które sprawią, że określony typ komórek będzie świecił, co ułatwi później obserwację tych komórek.

"Ponadto, dzięki tym rybom, możemy przeprowadzić badania na większą skalę - przebadać większą liczbę substancji chemicznych o potencjalnym efekcie leczniczym i szybko zidentyfikować takie, mogą być przydatne" - zaznaczył naukowiec.

Jak wyjaśnił, hodowla danio nie wyeliminuje całkowicie badań na myszach czy szczurach. "Przez zastosowanie danio pręgowanego możemy natomiast znacznie ograniczyć wykorzystanie ssaków w badaniach" - dodał kierownik projektu FishMed.

Danio pręgowany, czyli zebrafish, to pochodząca z Azji ryba o długości kilku centymetrów, chętnie hodowana w domowych akwariach.

Fundusze z projektu FishMed przeznaczone są m.in. na stworzenie w MIBMiK licencjonowanej Pracowni Hodowli Danio Pręgowanego do celów naukowych, prowadzenie badań, zakup sprzętu czy na współpracę z zagranicznymi badaczami.

PAP - Nauka w Polsce

lt/ agt/