Znana Polakom z książki "W pustyni w puszczy" śpiączka afrykańska występuje głównie w Afryce subsaharyjskiej. Wywoływaną przez pasożytnicze świdrowce chorobę przenosi mucha tse-tse. Pierwsze objawy to gorączka, ból głowy, bóle stawów. Gdy pasożyt przedostanie się do mózgu, chory staje się podrażniony, ma zaburzenia czucia i problemy z koordynacją.

Nieleczona śpiączka prowadzi zwykle do śmierci - rocznie umierają na nią w Afryce tysiące ludzi. We wczesnej fazie chorobę trudno rozpoznać, a leki stosowane w przypadku śpiączki (jest ich tylko 5) nie są doskonałe - mają znaczne efekty uboczne. Co gorsza, pasożyt staje się na nie odporny.

Aby uzyskać lepsze leki, David Horn z London School of Hygiene and Tropical Medicine wykorzystał zjawisko zwane interferencją RNA. Chodzi o to, że specyficzne krótkie odcinki RNA potrafią blokować aktywność poszczególnych genów.

Zespół Horna wykorzystał stworzoną wcześniej bibliotekę DNA świdrowca, aby wprowadzić fragmenty genomu tego pasożyta do bakterii - w taki sposób, aby powstały interferujące z nim RNA. Każdy taki fragment RNA unieczynniał gen pasożyta z odpowiednim kodem.

Następnie naukowcy wystawili pasożyty na działanie wszystkich interferujących RNA oraz każdego z pięciu leków. Jeśli świdrowce przeżywały, znaczyło to, że konkretne sekwencje RNA zablokowały gen lub geny potrzebne do zadziałania leku.

Dzięki temu udało się ujawnić 55 genów, na które oddziałują leki. Pomoże to w znalezieniu preparatów równie skutecznych, a bezpieczniejszych.

Duże nadzieje wiąże Horn z lekami, które blokowałyby mechanizm odpowiedzialny za wciąż zmieniającą się powierzchnię ciała pasożyta - pojawiają się na niej setki różnych białek, co uniemożliwia układowi odpornościowemu rozpoznanie i zniszczenie świdrowca.

PAP - Nauka w Polsce

pmw/ agt/bsz