Dotychczas naukowcy mogli śledzić wydarzenia związane z narodzinami nowych gwiazd jedynie na zdjęciach. Dzięki połączeniu danych obserwacyjnych uzyskiwanych przez kosmiczne obserwatorium w ciągu ostatnich dwóch dekad powstał film, pokazujący pierwsze chwile życia gwiazd.

Materiał ukazuje dynamiczne zmiany, które towarzyszą powstawaniu nowych obiektów. Ich przebieg zamyka się w ciągu kilku lat, co w kosmicznej skali oznacza bardzo krótki okres - większość badanych przez astronomów zjawisk trwa znacznie dłużej niż życie jednego człowieka.

Na filmie widać dżety (dżet, to struga materii emitowana często z relatywistyczymi prędkościami, zwykle z okolic bardzo masywnych obiektów, ale mogąca istnieć także w obiektach gwiazdowych) i zmagania materii - która porusza się z olbrzymimi prędkościami - z gazem i pyłem, poruszającym się znacznie wolniej, w wyniku których powstają struktury przypominające groty strzał. Obserwacje tych mechanizmów mogą pomóc w zrozumieniu, jak zachowywało się Słońce 4,5 mld lat temu, podczas swoich narodzin.

"Po raz pierwszy widzimy, jak dżety oddziaływają ze swoim otoczeniem - powiedział prof. Patrick Hartigan z Rice University w Houston, który kierował zespołem przygotowującym film. - Te interakcje pokazują nam, jak młode gwiazdy wpływają na środowisko, z którego powstają. Dysponując rzeczywistymi obserwacjami możemy teraz porównać je z przewidywaniami, które wynikały z przeprowadzanych wcześniej symulacji komputerowych".

Na filmie szczególną uwagę naukowców zwracają właśnie dżety, których rola w procesie formowania nowych gwiazd ciągle pozostaje zagadką. Astronomowie nie wiedzą również, jak w tym procesie dochodzi do powstawania dżetów. Z dotychczasowych obserwacji wynika, że takie zjawiska występują zaledwie przez kilka pierwszych milionów lat życia gwiazdy. Później, gdy wyczerpuje się materia zgromadzona w dysku wokół nowopowstałej gwiazdy, dżety ustają.

"To, co pokazały wyniki naszych badań świadczy o tym, że dżety są niezwykle różnorodnymi obiektami, które wchodzą w silne interakcje z otoczeniem. Symulacje pokazywały coś innego" - powiedział Hartigan. Obecnie jego zespół pracuje z ekspertami m.in. z brytyjskiego Atomic Weapons Establishment i nowojorskiego Omega Laser Facility, aby w warunkach laboratoryjnych lepiej zrozumieć oddziaływanie ponaddźwiękowych dżetów z ich otoczeniem.

PAP - Nauka w Polsce

ast/ agt/bsz